1977'DE NELER OLDU?
1856 yılında Avustralya'nın Melbourne kentinde, taş duvar ustaları ve inşaat işçileri günlük çalışma süresinin 8 saate düşürülmesi talebiyle grev başlattı. İşçiler, 21 Nisan'da Melbourne Üniversitesi'nden Parlamento Evi'ne kadar yürüyerek taleplerini dile getirdiler.
Bu hareketin ardından, ABD'deki işçiler de 1884'te işverenlerden çalışma saatlerini azaltmalarını talep etti. Günlük çalışma süresinin 12 saatten 8 saate indirilmesi için başlatılan mücadele, 1886'daki kitlesel grevlerle genişledi ve uluslararası bir boyut kazandı.
1889'daki Paris Kongresi'nde, Milletlerarası İşçi Kardeşliği Teşkilatı, işçilerin dayanışma amacıyla yılın bir gününü ortak bayram ilan etmeye karar verdi. ABD'li sendikacıların önerisiyle bu gün "1 Mayıs" olarak belirlendi. O tarihten itibaren, 1 Mayıs dünyanın dört bir yanında "Emek Bayramı", "İşçi Bayramı" ve "1 Mayıs Bayramı" olarak kutlanmaya başlandı.
İLK KUTLAMA CUMHURİYET DÖNEMİNDE OLDU
Osmanlı'da ilk kez 1 Mayıs, 1911'de Selanik'teki tütün, pamuk ve liman işçileri tarafından kutlandı. İstanbul'daki ilk 1 Mayıs kutlaması ise 1912'de gerçekleşti.
Osmanlı'nın ardından, Cumhuriyet döneminde Sovyetler Birliği ile dostluk ilişkisi kapsamında, 1 Mayıs 1922'de Ankara'da İşçi Bayramı olarak kutlandı. 1 Mayıs, Türkiye'de ilk resmi kutlamasını 1923'te gerçekleştirdi.
Taksim Meydanı'nda 1977'de düzenlenen 1 Mayıs programında, DİSK Genel Başkanı Kemal Türkler'in konuşması sırasında meydandakilere ateş açılması sonucunda 37 kişi hayatını kaybetti, yüzlerce kişi yaralandı.
Bu trajik olay, 12 Eylül askeri darbesinden sonra gerekçe gösterilerek, 1 Mayıs'ın bayram olmaktan çıkarılmasına ve kutlanmasının yasaklanmasına neden oldu.
Ancak, yıllar sonra 2009'da, 1 Mayıs yeniden resmi tatil olarak kabul edildi ve "Emek ve Dayanışma Günü" adı altında kutlanmaya başlandı.
HAK-İŞ KOCAELİ'DE, TÜRK-İŞ BURSA'DA KUTLAYACAK!
1 Mayıs, çalışanların sorun ve taleplerini dile getirdikleri, hakkında marşlar bestelenen, kitaplar yazılan ve filmler çekilen özel bir gündür.
Bu yıl farklı illerde çeşitli sendikalar ve örgütler kitlesel 1 Mayıs kutlamaları düzenleyecek.
TÜRK-İŞ, "Vergide Adalet" temasıyla Bursa'da etkinlik düzenleyecek. Programda, gelir vergisi ve çalışma hayatının diğer sorunları gündeme getirilecek.
HAK-İŞ, 1 Mayıs'ı Kocaeli'de kutlayacak ve programda çalışma hayatının sorunları yanı sıra Gazze'deki durumu da ele alacak.
DİSK ve KESK, İstanbul'da çeşitli sivil toplum kuruluşu ve meslek örgütleriyle birlikte 1 Mayıs'ı kutlamaya devam edecek.
Memur-Sen, Samsun'da program düzenlerken, Türkiye Kamu-Sen ise İzmir'de kutlama gerçekleştirecek.
16 MİLYONDAN FAZLA İŞÇİ BULUNUYOR!
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın 2024 Ocak ayı istatistiklerine göre, Türkiye'de toplam 16 milyon 395 bin 275 işçiden yalnızca 2 milyon 495 bin 423'ü işçi sendikalarına üye. Bu veriler ışığında, işçilerin sendikalaşma oranı yüzde 15,22 olarak gerçekleşti.
Hizmet-İş Sendikası, 301 bin 456 üye sayısıyla tüm işçi sendikaları arasında lider konumda yer aldı. Ardından 282 bin 715 üyeyle Türk Metal Sendikası ve 203 bin 424 üyeyle Öz Sağlık-İş Sendikası sıralandı.
KANLI 1 MAYIS...
1 Mayıs 1977'nin üzerinden tam 47 yıl geçti...
Taksim Meydanı'nda 1977'de düzenlenen 1 Mayıs programında, DİSK Genel Başkanı Kemal Türkler'in konuşması sırasında, meydandaki kalabalığa ateş açılması sonucu 37 kişi yaşamını yitirdi ve yüzlerce kişi yaralandı. Bu kişilerden sekiz kadın, bir çocuk ve 24 erkek bulunuyordu. Yaş aralıkları 11 ile 60 arasında değişiyordu ve ortalama yaşları ise 31 idi...
12 Eylül askeri darbesinin ardından 1 Mayıs'ın bayram olmaktan çıkarılmasına ve kutlanmasının yasaklanmasına neden oldu. Bu yasaklama dönemi, işçi hareketi ve sendikaların taleplerinin toplumsal alanda bastırılmasına yol açtı.
Yıllar sonra, 2009'da 1 Mayıs, "Emek ve Dayanışma Günü" adı altında tekrar resmi tatil ilan edildi.
Hayatını kaybedenler arasında 6 öğretmen, 15 işçi (inşaat, tezgahtar, seyyar satıcı, bekçi, sinema emekçisi), 2 hemşire, 2 mesleği bilinmeyen kişi, 1 hastabakıcı ve 1 polis memuru vardı. Kurbanlar Türkiye'nin çeşitli şehirlerinden gelmişti: Afyon, Antalya, Antakya, Artvin, Balıkesir, Bursa, Çanakkale, Çorum, Dersim, Diyarbakır, Erzurum, Giresun, Iğdır, İstanbul, Manisa, Maraş, Mardin, Rize, Samsun, Sinop, Sivas, Tekirdağ ve Urfa...
Kadir Balcı, Niyazi Darı, Nazmi Arı, Hükmet Özkürkçü ve Hasan Yıldırım kurşunlarla vurularak hayatını kaybetti. Otopsi raporlarına göre diğer 29 kayıp ise ezilme ve ona bağlı hasar nedeniyle yaşamını yitirdi.
1 Mayıs kutlamalarının barışçıl amacını gölgelemiş ve Türkiye'nin siyasi tarihinde önemli bir iz bırakmıştır.
Sinema Emekçisi Rasim Elmas 41 Yaşında Taksim'de Öldü
İnşaat İşçisi Bayram Eyi 50 Yaşında Taksim'de
Öğretmen Bayram Çıtak 37 Yaşında Taksim'de Öldü
Liseli Jale Yeşilnil 17 Yaşında Taksim’de Öldü
Öğretmen Kenan Çatak 31 Yaşında Taksim'de Öldü
Öğretmen Ahmet Gözükara 33 yaşında Taksim’de öldü
Öğretmen Hikmet Özkürkçü 39 yaşında Taksim’de öldü
Öğrenci-işçi Niyazi Darı 24 yaşında Taksim’de öldü
Üniversiteli Nazan Ünaldı 19 yaşında Taksim’de öldü
Öğretmen Ömer Narman 31 yaşında Taksim’de öldü
İşçi Ali Sidal 18 yaşında Taksim’de öldü
Hemşire Kıymet Kocamış 25 yaşında Taksim’de öldü
Tezgâhtar Kadir Balcı 35 yaşında Taksim’de öldü
Üniversiteli Hacer İpek Saman 24 yaşında Taksim'de öldü
İşçi Kahraman Alsancak 29 yaşında Taksim’de öldü
İşçi Hüseyin Kırkın 23 yaşında Taksim’de öldü
Üniversiteli Ercüment Gürkut 26 yaşında Taksim’de öldü
Polis Nazmi Arı 26 yaşında Taksim’de öldü
İşçi Mahmut Atilla Özbelen 26 yaşında Taksim’de öldü
İşçi Hasan Yıldırım 31 Yaşında Taksim’de Öldü
Seyyar Satıcı Hamdi Toka 35 yaşında Taksim’de öldü
Bekçi Mehmet Ali Genç 60 Yaşında Taksim’de Öldü
İşçi Ziya Baki 30 yaşında Taksim’de öldü
İşçi Mürtezim Oltulu 42 yaşında Taksim’de öldü
Öğretmen Mustafa Elmas 33 yaşında Taksim’de öldü
Üniversiteli Sibel Açıkalın 18 yaşında Taksim’de öldü
İşçi Diran Nigiz 34 yaşında Taksim’de öldü
