Deniz memelileri, hava soluyan canlılar olmalarına rağmen, su altında nasıl uyuyabildikleri her zaman merak konusu olmuştur. Bu canlılar, uyku sırasında avcılara karşı savunmasız kalmamak ve ısı kaybını önlemek için özel uyku yöntemleri geliştirmişlerdir.
UNİHEMİSFERİK UYKU:
Deniz memelilerinin en yaygın uyku yöntemi, "unihemisferik uyku" olarak adlandırılır. Bu yöntemde, beyinlerinin bir yarısını kapatarak, diğer yarısını aktif tutarak uyurlar. Bu sayede, hem dinlenebilme hem de çevrelerini kontrol edebilme imkanına sahip olurlar.
YUNUSLARDA UNİHEMİSFERİK UYKU:
Unihemisferik uyku, yunuslarda en iyi şekilde çalışılmış olan yöntemdir. Beyin taramaları, bir yarım küreleri derin uykuya daldıklarında, diğer yarım kürelerinin uyanık olduğunu ve tek gözleri açık şekilde uyuduklarını göstermiştir. Bu uyku şekli, yunusların sürüler halinde yaşayabilmelerine ve yırtıcılara karşı tetikte kalabilmelerine olanak sağlar.
TEK YARIMKÜRELİ UYKU HER DENİZ MEMELİSİNDE VAR MI?
Tüm deniz memelileri tek yarımküreli uyku yeteneğine sahip değildir. İspermeçet balinası, mavi balina ve kambur balina gibi bazı deniz memelileri, tıpkı insanlar gibi beynin her iki yarım küresinin de uykuya daldığı "iki yarımküreli uyku" yöntemini kullanır.
DENİZ MEMELİLERİNDE UYKU DAVRANIŞLARI:
Deniz memelilerinin uyku davranışlarını gözlemlemek için araştırmacılar, hayvanlara etiketler takarak veya beyin aktivitelerini izleyerek çalışmalar yürütmektedir. Bu çalışmalardan elde edilen bulgular, deniz memelilerinin uyku sırasında farklı yöntemler kullandıklarını ve uyku sürelerinin türden türe değişiklik gösterdiğini ortaya koymaktadır.
İSPERMEÇET BALİNALARI:
İspermeçet balinaları, açık okyanusta kısa sürelerle uyurlar. Yüzeyin altına sığ dalışlar yaparak, yüzme hızlarını yavaşlatarak ve tembel bir şekilde yukarı doğru yuvarlanarak uykuya dalarlar. Bu süre zarfında tamamen tepkisizdirler ve 20 dakikada bir nefes almak için yukarı çıkmak zorundadırlar.
KUZEY FİL FOKLARI:
Kuzey fil fokları da iki yarımküreli uyku yöntemi kullanır ve denizde kısa nöbetler halinde uyurlar. Yaklaşık 1.000 feet (300 metre) derinliğe dalabilirler ve REM uykusuna girebilirler. REM uykusu sırasında baş aşağı dönerler ve uyumaya devam ederken yavaş bir daire çizerler. Fil fokları, muhtemelen avlanma riski nedeniyle, toplam uyku sürelerini günde sadece iki saatle sınırlarlar.
Deniz memelileri, su altında uyuyabilmek için özel uyku yöntemleri geliştirmişlerdir. Unihemisferik uyku ve iki yarımküreli uyku, bu canlıların kullandığı en yaygın yöntemlerdir. Uyku süreleri ve uyku şekilleri türden türe değişiklik göstermektedir.
