Yeni bir araştırmaya göre, orangutanlar, şempanzeler, bonobolar ve goriller de dahil olmak üzere dört maymun türü şakacı alaycılık davranışı sergiliyor. Bu bulgu, mizahın sadece insanlara özgü bir özellik olmadığını, primatlar arasında da yaygın olduğunu gösteriyor.
Sekiz aylık bebeklerde bile gözlemlenebilen alaycılık, dil gelişmeden önce ortaya çıkan ve insan soyunun mizaha giden yolunda önemli bir basamak olarak kabul edilir. Maymunlarda da bu davranışın gözlemlenmesi, mizahın evriminin primatlarda daha erken bir tarihte başladığını gösteriyor.
Doktora sonrası araştırmacı ve çalışmanın ilk yazarı Isabelle Laumer, "Büyük maymunlar, bizimle yakın akraba oldukları, sosyal oyunlara katıldıkları, kahkaha attıkları ve başkalarının beklentilerini nispeten sofistike bir şekilde anladıkları için şakacı alaylar için mükemmel adaylardır" diyor.
Araştırmacılar, maymunlar arasındaki sosyal etkileşimlerin görüntülerini analiz ederek, alaycı davranışın belirtilerini aradılar. Vücut hareketleri, yüz ifadeleri ve eylemlere özel bir dikkat gösterildi. Ayrıca, "alaycı"nın "alay edilen"den bir yanıt bekleyip beklemediği ve davranışlarını bir ya da birden fazla kişiye yöneltip yöneltmedikleri gibi niyet göstergeleri de araştırıldı.
Araştırmada orangutanlar, şempanzeler, bonobolar ve gorillerin oyunla birlikte alay etme davranışlarında bulundukları belirlendi. Şakacı sataşmaların çoğunun bir tepkiyi kışkırtmak veya başka bir bireyin dikkatini çekmeye çalışmak üzerine odaklandığı gözlemlendi.
Araştırmanın kıdemli yazarı Profesör Erica Cartmill, "Alaycıların, hedefin görüş alanında bir vücut parçasını veya nesneyi tekrar tekrar sallaması veya sallaması, ona vurması veya dürtmesi, yüzüne yakından bakması, hareketlerini bozması, saçını çekmesi veya hedefin görmezden gelmesi son derece zor olan diğer davranışları sergilemesi yaygındı" diyor.
Maymunlarda mizahın var olması, primatlar arasında mizahın ilk unsurlarının nasıl ve nerede ortaya çıktığını anlamamıza yardımcı olabilir. Bugün insan etkileşimlerinde şakanın oynadığı önemli rol göz önüne alındığında, bu davranışın evriminin primatlarda daha erken bir tarihte başladığı görülüyor.
Laumer, "Evrimsel bir bakış açısıyla, dört büyük maymunda da şakacı alaycılığın varlığı ve bunun insan bebeklerindeki şakacı alaycılık ve şakalaşmayla benzerlikleri, şakacı alaycılığın ve bunun bilişsel önkoşullarının en az 13 milyon yıl önce son ortak atamızda mevcut olabileceğini düşündürmektedir" diyor.
"Çalışmamızın, bu çok yönlü davranışın evrimini daha iyi anlamak için diğer araştırmacılara daha fazla türde şakacı alaycılığı incelemeleri için ilham vereceğini umuyoruz. Ayrıca bu çalışmanın, en yakın akrabalarımızla paylaştığımız benzerlikler ve nesli tükenmekte olan bu hayvanları korumanın önemi konusunda farkındalık yaratmasını umuyoruz."
