Hatalı para politikaları sonrası ekonominin kontrolünü tamamen kaybeden Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), yaşanan kur krizleriyle uzunca bir süre 'arka kapı müdahaleleri' ile baş etmeye çalışsa da, 2021 yılının son çeyreğinde yaşanan döviz krizi sonrasında Kur Korumalı Mevduat (KKM) uygulamasına başvurmaktan başka bir çare bulamamıştı.
Hazine'ye büyük bir yük getiren uygulama, 14 Mayıs'ta yapılacak seçimler öncesinde yeni bir kur şokunun yaşanmamasını isteyen iktidar tarafından yeni teşviklerle adeta bir canavar haline getirildi ve KKM'de biriken toplam mevduat dolar cinsinden 125 milyar doları aşarak Türkiye tarihinin rekorunu kırdı.
YENİ UYGULAMALARI EN YETKİLİ İSİM DUYURDU
28 Mayıs sonrasında ekonomide keskin bir 'U' dönüşü yapan AKP hükümeti, göreve getirdiği yeni kadrolar ile piyasalara "Rasyonel politikalara dönüş" mesajı aşılarken, ekonominin başına Hazine ve Maliye Bakanı olarak Mehmet Şimşek getirildi.
Şimşek'in talimatları doğrultusunda TCMB Başkanlığına atanan Hafize Gaye Erkan, ilk 4 Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısında da faiz arıtımlarına giderek uluslararası yatırımcılara "Türkiye'ye gelin" mesajı aşılarken, her fırsatta Merkez Bankası'nın birincil hedefinin fiyat istikrarını sağlamak olduğunu deklare etti.
1 Ekim tarihinde yeni yasama yılına başlayan Meclis, bugün TCMB Başkanı Erkan'ı ağırladı. TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda ekonominin geleceğine yönelik sunum gerçekleştiren Erkan'ın açıklamalarından en dikkat çeken bölüm ise Kur Korumalı Mevduat uygulamasına yönelik atılacak yeni tasfiye adımları oldu.
HAFİZE GAYE ERKAN TASFİYE PLANINI AÇIKLADI
Bakan Şimşek, göreve başlamasının ardından KKM'ye aniden son verilmesinin mümkün olmadığını, uygulamanın bir süre daha Türkiye'de bir realite olarak kalmaya devam edeceğini belirtmişti. Buna karşın tasfiye sürecini başlatacak ilk adımlar Ağustos ayında hayata geçirilirken, Resmi Gazete kararları ve bankalara gönderilen tebliğler yolu ile KKM'de 8 ay aradan sonra ilk kez erime görülmüştü.
5 haftadır üst üste KKM havuzundaki paranın azalmasına dikkat çeken Hafize Gaye Erkan, "Kur korumalı mevduat bakiyesi gerilerken rezervlerde de artış sağlanması, KKM’den ve döviz mevduattan TL’ye geçiş stratejisinin başarıyla ilerlediğine ve TL’ye arzu edilen sağlıklı geçişin başladığına işaret etmektedir. Piyasadaki kur oynaklığı geriledi." ifadelerini kullandı.
DOLAR HESAPLARININ CAZİBESİNİ AZALTABİLİR
Son olarak 25 Eylül tarihinde TL dönüşümlü KKM hesaplarına yönelik verilen asgari faiz tutarı zorunluluğunu kaldıran TCMB, bir haftadır yeni adımlar konusunda sessizliğini koruyor.
İlk 4 haftada havuzdaki paranın ortalama 25 milyar lira erimesine karşın Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından yayımlanan 22 Eylül tarihli rapora göre son haftada KKM hesaplarındaki toplam parada yalnızca 2 milyar lira azalma gerçekleşti.
Mevduattaki erimenin durma noktasına gelmesi sonrası TCMB'nin yeni adımlar atmasına kesin gözüyle bakılırken, uzmanlar sıradaki yasakların dövizden dönüşümlü KKM hesaplarına yönelik olacağını tahmin etmekte.
BDDK, paylaştığı raporlarda KKM'deki mevduatın ne kadarının dövizden ne kadarının ise TL'den dönüştüğünü kamuoyuna açıklamazken, tahminlere göre dövizden gelen tutarın havuzdaki paranın yüzde 70'ine tekabül ettiği konuşuluyor.
BANKALARA 'DOLARDAN ÇIKIŞ İÇİN HAZIRLANIN' TALİMATI
Bu nedenle uygulamanın aniden sonlandırılması, hesap sahiplerinin yeniden dövize yönelmesi halinde muhtemel bir kur krizini tetiklemeye neden olabilir. Dolar kurunda yeni bir şok yaşanmasını istemeyen TCMB, bir yandan rezerv biriktirerek dolar stoğunu yükseltirken, bir yandan da kademeli şekilde KKM'den çıkış yaşanmasını amaçlıyor.
Tasfiye sürecinin en önemli ayağını ise bankalar oluşturmakta. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın geçtiğimiz yıllarda yapmış olduğu faiz karşıtı açıklamalar, 'Nas' söylemi ve "Faiz Sebep Enflasyon Sonuçtur" teorisi sonrasında politika faizlerini istediği oranda yükseltemeyen TCMB, bankalara örtülü şekilde 'mevduat faizlerini yükseltin' talimatı vermekte.
Bankaların yüzde 50'ye varan mevduat faizleri sayesinde KKM'den çıkacak paranın yeniden TL hesaplarına yönelmesi beklenirken, 2023 yılının sonunda bitecek Kur Korumalı Mevduat sisteminin Aralık ayında yeniden 1 yıl süre ile uzatılmasına ise kesin gözüyle bakılmakta.
