22 Mayıs 2024 tarihli ve 32553 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan değişiklikle, 1990 yılından beri yürürlükte olan Seferberlik ve Savaş Hali Tüzüğü'nde önemli bir düzenleme yapıldı. Bu değişiklikle birlikte, seferberlik ilan etme yetkisi Bakanlar Kurulu'ndan alınarak Cumhurbaşkanlığı'na devredildi.
Karar metninde şu ifadelere yer verildi: "24/5/1990 tarihli ve 90/500 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan 'Seferberlik ve Savaş Hali Tüzüğü’nün yürürlükten kaldırılmasına ve ekli 'Seferberlik ve Savaş Hâli Yönetmeliği'nin yürürlüğe konulmasına, 4/11/1983 tarihli ve 2941 sayılı Seferberlik ve Savaş Hali Kanununun 19. maddesi ile 25/6/2019 tarihli ve 7179 sayılı Askeralma Kanununun 57. maddesi gereğince karar verilmiştir."
Bu düzenleme ile birlikte seferberlik ilanı konusunda yetki Cumhurbaşkanlığı'na verilmiş oldu.
YENİ YÖNETMELİK NELERİ GETİRİYOR?
Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile seferberlik ve savaş hali yönetmeliğinde önemli değişiklikler yapıldı. Yeni düzenlemelere göre, savaş gerektiren bir durum, ayaklanma, vatan veya Cumhuriyet’e karşı kuvvetli ve eylemli bir kalkışma olması, ülkenin ve milletin bölünmezliğini içten veya dıştan tehlikeye düşüren davranışların ortaya çıkması halinde Cumhurbaşkanı, genel veya kısmı seferberlik ilan edebilecek. Bu seferberlik kararı derhal Resmi Gazete’de yayımlanacak ve aynı gün Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) onayına sunulacak.
YÜRÜRLÜKTEN KALDIRILAN YÖNETMELİKLER
Yeni yönetmeliğin yürürlüğe girmesiyle birlikte, daha önce çıkarılan bazı yönetmelikler yürürlükten kaldırıldı. Bunlar arasında, Bakanlar Kurulu tarafından 1980’de çıkarılan Türk Silahlı Kuvvetleri Lojistik Seferber Olma Hazırlıkları Yönetmeliği, 1991’de çıkarılan Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Seferberliği Yönetmeliği ve 2010’da çıkarılan Yedek Personel Erteleme Yönetmeliği bulunuyor. Ayrıca, mevzuatta yürürlükten kaldırılan seferberlik ve savaş hali tüzüğüne yapılan atıflar, yeni yönetmeliğe yapılmış sayılacak.
SEFERBERLİK VE SAVAŞ HALİ YÖNETMELİĞİ NEDİR?
Seferberlik ve Savaş Hali Yönetmeliği, bir ülkenin seferberlik ilanı, savaş hali ve bu durumların henüz ilan edilmemiş olduğu ancak savaşı gerektirecek koşulların belirdiği gergin ve buhranlı dönemlerde uygulanacak eylem planı ve hazırlıkları düzenleyen bir yönetmeliktir.
Bu yönetmelik, olası tehditler karşısında ülkenin savunma ve güvenlik ihtiyaçlarını en etkin şekilde karşılayabilmek amacıyla hazırlanır. Yönetmelik kapsamında, seferberlik ilanı durumunda yapılacak hazırlıklar, kamu ve özel sektörde alınacak önlemler, lojistik destek, halkın bilgilendirilmesi ve korunması gibi konular detaylı bir şekilde ele alınır.
Ayrıca, yönetmelik, savaş hali ilan edilmeden önceki gergin ve buhranlı dönemlerde devlet organlarının ve toplumun nasıl organize olacağına dair de rehberlik eder. Bu sayede, herhangi bir savaş tehdidi veya büyük çaplı kriz durumunda, ülkenin hızlı ve etkili bir şekilde harekete geçmesi sağlanır.
Sonuç olarak, Seferberlik ve Savaş Hali Yönetmeliği, milli güvenlik ve kamu düzeninin korunması için kritik bir öneme sahiptir ve olağanüstü durumlarda ülkenin savunma kabiliyetini güçlendirmeyi amaçlar.
SEFERBERLİK İLANI HANGİ DURUMLARDA İLAN EDİLİR?
Seferberlik, bir ülkenin silahlı kuvvetlerini savaşa hazır hale getirmek ve ülkenin ekonomisini, yönetimini savaş koşullarına uyacak şekilde düzenlemek için alınan hazırlık ve önlemler bütünüdür. Peki, seferberlik ne zaman ilan edilir?
Seferberliğin ilan edilmesi için belirli koşulların oluşması gerekmektedir. Bunların başında, bir devletin başka bir devlet veya devletlerle savaş ihtimalinin kaçınılmaz hale gelmesi gelir. Ayrıca, ülke içinde meydana gelen karışıklıkların normal yöntemlerle kontrol edilemediği durumlar da seferberlik ilanını gerektirebilir. Bu bağlamda, seferberlik sadece dış tehditlere karşı değil, aynı zamanda iç güvenliği tehdit eden ciddi durumlarda da ilan edilebilir.
Seferberlik, ilan edildiği dönemi veya savaşın sürdüğü süreyi kapsar. Bunun yanı sıra, seferberlik tam ve kısmi olmak üzere ikiye ayrılır. Tam seferberlik, ülkenin tüm kaynaklarının ve güçlerinin seferber edilmesini ifade ederken, kısmi seferberlik yalnızca belirli bölgelerde uygulanır ve tüm güç ve kaynakların kullanılmasını gerektirmez.
Özetle, seferberlik ilanı, bir ülkenin karşı karşıya olduğu ciddi tehditlere karşı topyekun bir hazırlık ve mücadele durumuna geçişini ifade eder.
