EYT''de yasa çıkmasına rağmen tartışmalar devam ediyor. Resmi Gazete''de yayımlanarak yürürlüğe giren yasada primi eksik olanlar ve 1999 öncesi stajyerler kapsam dışı kalırken, pek çok vatandaş ise mahkemenin yolunu tuttu.
İki haftada 1 milyon 300 bine yakın EYT’li emeklilik için müracaat ederken, EYT dava sayısında da adeta patlama var.
Sigorta girişi 8 Eylül 1999 tarihi öncesi olmasına mukabil primi hiç yatırılmayan veya eksik yatırılan on binlerce kişi mahkemenin yolunu tuttu.
Çalıştığı hâlde işe başlangıç tarihi Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) beyan edilmeyen veya geç beyan edilenler dava açarak, EYT kanunu ile tanınan haklardan faydalanabilecek.
GERİYE DOĞRU TESCİL DAVASINDA TARİH SINIRI YOK
Çalıştığı işyerinde sigortasız olduğu döneme dair geriye doğru tescil davasında zaman aşımı süresi işlemiyor.
Örneğin bir kişi 1997’de işe başlayıp Sosyal Güvenlik Kurumu’na sigorta beyanında bulunulmasına rağmen ilk prim ödemesi aynı işyerinde 1998 yılı ekim ayında başladıysa SGK’ya müracaat ederek, sigorta başlangıç tarihinin düzeltilmesini talep edebilecek.
SGK’dan müspet (olumlu) cevap alamaması hâlinde sigortalı tarafından hizmet tespit davası açılabilir. Çalışmaların belgelerle ispatlanması ve mağduriyetin sigorta müfettiş raporu ile tespit edilmesi hâlinde hak düşürücü süre işlemiyor.
İki yıl sigortasız çalıştırıldıktan sonra girişi yapılarak 10 yıl çalışıp 2022 yılından işten ayrılan 2027 sonuna kadar sigortasız çalıştığı dönem için dava açabilir.
8 SORUDA EYT’YE KİMLER DÂHİL EDİLEBİLİR?
1) Ben 1998 yılı şubat ayında işe başlamıştım, fakat sigorta girişim 2020 yılı aralık ayından sonra yapıldı. Bu dönemde çırak olduğum iddia ediliyor. Dava açma hakkım var mı? EYT kanunundan faydalanarak, emekli olabilir miyim?
Hizmet tespit davalarında beş yıllık zaman aşımı süresi bulunuyor. 1998 yılı şubat ayında işe girmenize rağmen isminize prim yatırılmamış ve sıfır gün olarak çalıştırıldıysanız iki yolla hakkınızı arayabilirsiniz.
Birinci adımda SGK’ya müracaat ederek, sigorta başlangıç tarihinin düzeltilmesini talep edebilirsiniz. Red cevabı gelmesi hâlinde hizmet davası açabilirsiniz. Çalıştığınız iş yerinde en az bir ya da iki şahit göstermeniz davayı kazanmanıza yardımcı olur.
Bu haberler de ilginizi çekebilir:
Beş yıllık zaman aşımı süresi söz konusu olmaz. Müfettişler tarafından sigorta yapılıp primlerin yatırılmadığının tespit edilmesi hâlinde zaman aşımı süresi işlemiyor.
2) “Günsüz işe giriş” konusunda arabulucuya müracaat etme mecburiyeti var mı? Dava çok uzun sürer mi?
Hizmet tespit davasından önce arabulucuya gitme mecburiyeti yok. Bu davalarda sigorta yapılmayan döneme dair bordro ya da herhangi bir kayda ulaşmak çok önemlidir. İş davaları muhakeme usulüne göre yaklaşık iki ayda bitiyor.
Yüksek yargıya taşınması hâlinde bir ay içinde gerekçeli karar bildiriliyor.
3) Aynı işyerinden birden fazla girişi-çıkışı olanların dava açma süresi ne zaman başlar?
Hizmet tespitine konu işyerinde hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak beş yıl içinde mahkemeye müracaat edebilir. Hizmet tespit davasını kişinin kendisi vefatı halinde mirasçıları açabilir.
Aynı iş yerinden birden fazla giriş çıkışı olanların dava açma süresi ise işten ilk ayrıldıkları tarihten itibaren başlar.
YARGITAY’IN EMSAL KARARLARINI GÖSTEREBİLİRSİNİZ
4) Yüksek yargının zaman aşımı konusundaki kararları çalışanlar lehine mi?
Yargıtay kararına göre aylık sigorta primleri beyannamesi 4 aylık sigorta primleri bordrosu, sigortalı hesap fişi gibi belgeleri sunan çalışanlar için hak düşürücü süre uygulanmıyor.
Yüksek yargının, girişi olup da sigortası yatırılmayanlara ilişkin “giriş bildirgesinin verilmiş olması zaman aşımını kaldırır” yönünde kararı bulunuyor.
5) Borçlanmayla sigorta başlangıcı değişir mi?
Emeklilik için borçlanılan dönem, sigorta başlangıcı olarak gösterilemeyecek.
Örneğin 2021 yılı ocak ayında Emekli Sandığı Kanunu’na tabi çalışmaya başlayan bir kişi, 1996-1997 tarihleri arasında 1 yıl 6 ay olan askerlik süresini borçlanması hâlinde borçlanılan bu süre toplam hizmet süresine ilave edilecek.
Ancak ilave edilen tutar, sigortalılık başlangıç tarihini değiştirmeyecek.
6) Yurt dışında okuyanların borçlanmaları EYT’nin kapsamını değiştirir mi?
Yurt dışında okuyanların bu döneme dair borçlanmaları da sigorta başlangıcını değiştirmez.
8 Eylül 1999’dan önce sigortalı olan esnaflardan, 1 Haziran 2002 tarihi itibarıyla 3 tam yıldan az hizmeti bulunan ve yaş haddi kademelendirilmeyen sigortalılardan kadın ise 20 tam yıl, erkek ise 25 yıl şartını sağlamaları hâlinde yaş şartı aranmaksızın aylığa hak kazanabilecek.
YIPRANMA PAYI YAŞ HADDİNİ AŞAĞI ÇEKER
7) EYT kanunu çıkmadan önce dilekçe verenlerin emeklilik işlemleri aynı mı?
EYT kanununun yürürlüğe girmesinden iki gün önce emeklilik dilekçesi veren bir kadın çalışan 23 Mayıs 2002 itibarıyla 2 yıl 11 ay hizmeti bulunduğu ve toplam fiilî hizmeti de 22 yıla ulaştığı için 15 Nisan 2023 tarihinden itibarıyla emekli aylığı bağlatabilecek.
Örneğin, 22 Haziran 1978 doğumlu, 23 Mayıs 2002 tarihi itibarıyla 6 yıl hizmeti bulunması sebebiyle 56 yaşa tabi bir erkek sigortalı, toplam 26 yıl fiilî hizmeti varken 30 Aralık 2022 tarihinde istifa ederek görevinden ayrılması hâlinde, emeklilik dilekçesi vererek, 1 Nisan 2023 itibarıyla aylık bağlatabilecek.
8) Yıpranma payı emekliliğimi öne çeker mi?
Hükûmete yakın çizgide yayın yapan ve “yandaş” diye nitelenen Sabah’ın haberine göre, fiilî hizmet süresi zammı (yıpranma payı) prim ödeme gün sayısına ilave edilir.
Kanunda belirtilen oranda yaş haddinden indirilerek, emeklilikte avantaj sağlar.
