Hükümetin uzun yıllar sürüncemede bıraktıktan sonra seçimlere beş kala çıkardığı EYT''de tartışmalar devam ediyor.
SSK VE BAĞ-KUR ARASINDA PRİM UÇURUMU
EYT''li SSK''lılar kadınsa 20 yıl sigortalılık süresi ve en fazla 5975 prim günü, erkekse 25 yıl sigortalılık süresi ve yine en fazla 5975 prim günüyle emekli olabiliyorken, EYT''li Bağ-Kur''lular için prim şartı ise kadınlarda 7200 erkeklerde 9000.
SSK''lılar ve Bağ-Kur''lular arasında emekli olmak için gerekli prim gün sayısı şartındaki bu büyük fark, Bağ-Kur''luları farklı arayışlara itiyor. Ayrıca 20 yıl SSK''lı olup son 3.5 yıldır (1261 gün) Bağ-Kur''lu çalışan da SSK''lı gibi emekli olamıyor.
İlk kez 8 Eylül 1999 ve öncesinde Bağ-Kur''lu olmuş bir erkek 9000 prim günü, kadın ise 7200 prim günüyle emekli olabiliyor. Bağ-Kur''lular için sigortalılık süresi bir anlam ifade etmiyor.
Çünkü Bağ-Kur''lunun zorunlu Bağ-Kur''luluğu durmuşsa, zaten prim ödenmiyor ve prim gün sayısı artmıyor. 25 yıl sigortalılık süresinin tamamında prim ödenmesi gereken Bağ-Kur''lu bu nedenle erkekse 9000 günü, kadınsa 7200 günü doldurmadan emekli olamıyor.
Dolayısıyla Bağ-Kur''lular için sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısı aynı şeyi ifade ediyor. Bağ-Kur''lu bir erkek 25 yıl, bir kadınsa 20 yıl primle emekliliğe hak kazanabilirken, SSK''lı bir erkek veya kadın en fazla 16 yıl, 7 ay ve 5 gün primle emekli olabiliyor.
PRİMİNİ KENDİ ÖDÜYOR
SSK''lı ve Bağ-Kur''lu arasındaki temel fark, SSK''lının priminin işveren tarafından ödenmesiyken Bağ-Kur''lunun primini kendisinin ödemesidir. SSK''lı bir işçinin brüt ücretinden hesaplanan sigorta primi işçi hissesi kesilip işçiye net ücreti ödenirken, kesilen primler işveren tarafından SGK''ya aktarılıyor.
Bağ-Kur''lu ise ay sonunda gelir ve giderlerden elinde kalan tutarla kendi primini ödüyor. Genellikle de Bağ-Kur''lular en alt düzeyden yani asgari ücret üzerinden kendi primlerini ödüyorlar. Bu nedenle de Bağ-Kur''luların aylıkları daha düşük oluyor.
FARKLILIK NEDEN?
SSK''lılar ile Bağ-Kur''lular arasında emeklilik için gerekli prim gün sayısının farklı olmasının temel nedeni, SSK''lıların işsizlik riskiyle karşı karşıya olmasıdır.
Bağ-Kur''lu ise küçük esnaf veya şirket ortağı olarak işsizlik riskine değil, işyerlerini kapanması riskine maruz kalır ve kendi sermayesi ile iş yapar.
SON 1261 GÜN BOZUYOR
İlk kez 8 Eylül 1999 ve öncesinde sigortalı olmuş kişilerin eğer birden çok sigortalılık statüsünde çalışması varsa, hangi statüden emekli olacakları emeklilik öncesi son 7 yılda hangi statüde daha fazla çalışıldığına göre belirleniyor.
Dolayısıyla emekli olmadan önceki son 1261 günde kişinin hangi statüde prim ödemesi varsa, emeklilik şartları da o statüye göre belirleniyor. Örneğin; kişi 1 Ocak 1999 tarihinde sigortalı olmuş, 1 Ocak 2020 tarihine kadar 15 yıl SSK''lı olarak çalışmış ve 1 Ocak 2020 tarihinde kendi işyerini açıp Bağ-Kur''lu olmuşsa, bu durumda Bağ-Kur''lu kaydıyla emekli olmak durumundadır.
Bağ-Kur şartlarına göre de 9000 prim gününe ihtiyacı olan kişi son 1261 gündeki statüsü nedeniyle 5975 prim günüyle emekli olabilecekken, 1 Nisan 2023 tarihi itibarıyla 6570 prim günü olmasına rağmen Bağ-Kur için gerekli 9000 günü tamamlayamadığı için aylık bağlatamaz.
Bu kişinin 6 yıl 9 ay daha prim ödedikten sonra aylık bağlatmaya hak kazanması mümkün olabilecektir.
