İŞÇİYE İKİNCİ TAZMİNAT HAKKI
İşverenin de işçinin de iş sözleşmesini feshedeceğini belli bir süre önce karşı tarafa bildirme zorunluluğu bulunuyor. Bu süreyi de o işyerindeki çalışma süresi belirliyor. Bu süreye uymadan işten çıkartılan çalışanlara ihbar tazminatı ödeniyor. Kıdem tazminatını almak için en az 1 yıl çalışmak gerekirken, ihbar tazminatında bu şart bulunmuyor.
TAZMİNAT İÇİN ARANAN ŞARTLAR!
İhbar tazminatı alabilmek için çalışanın iş sözleşmesinin belirsiz süreli olması gerekiyor. Ayrıca iş sözleşmesinin feshi haklı bir nedene dayanmamalı. Tabii en önemlisi, iş sözleşmesinin kanunda belirtilen ihbar süreleri karşı tarafa tanınmadan feshedilmiş olması gerekiyor.
İHBAR SÜRELERİ FARKLILIK GÖSTERİYOR
İş Kanunu''nun 17. Maddesi''ne göre; ihbar süresi, işyerindeki çalışma süresi 6 aydan az olan işçi için 2 hafta; 6 aydan 1.5 yıla kadar olan işçi için 4 hafta; 1.5 yıldan 3 yıla kadar olan işçi için 6 hafta; 3 yıldan fazla olan işçi için 8 hafta.
Bu süreler sözleşmeler ile artırılabiliyor. Basın İş Kanunu ve Deniz İş Kanunu''nda ihbar süreleri farklılık gösteriyor. Denizcilerin ihbar süreleri İş Kanunu ile uyumlu. Basın İş Kanunu''na tabi çalışanların ihbar süresi ise çalışma süresi 5 yıldan azsa 1 ay, 5 yıldan uzunsa 3 ay olarak uygulanıyor. İş akdinin gazeteci tarafından feshi halinde ise ihbar süresi 1 ay oluyor.
DENEME SÜRESİ KONULABİLİYOR...
İş Kanunu ve Borçlar Kanunu uyarınca, iş sözleşmesine 2 aya kadar deneme süresi konulabiliyor. Böyle bir durumda, iş akdinin deneme süresi içinde feshi halinde ihbar tazminatı ödenmiyor. İhbar tazminatı alabilmek için kıdem tazminatını hak etme şartı da bulunmuyor.
Eğer işçi ihbar sürelerine uymadan işten ayrılırsa bu kez işverene aynı şekilde ödeme yapıyor.
ZAMAN AŞIMI VAR
Kıdem ve ihbar tazminatını alamayan ya da eksik alan çalışanlar, arabulucuya başvurarak hakkını arayabiliyor. Arabulucuya başvuru için zaman aşımı 5 yıl. Yani işten ayrıldıktan itibaren 5 yıl içinde başvuru yapmak gerekiyor. Eğer uzlaşma sağlanamazsa, çalışan hakkını iş mahkemesinde dava açarak arayabiliyor.
İZNİNİ TOPLU KULLANMAK İSTEYEN İŞÇİ...
İşveren, ihbar süresi içinde işçiye yeni bir iş bulması için gerekli iş arama iznini vermek zorunda. İş arama izninin süresi günde 2 saatten az olamıyor. İşçi talep ederse iş arama izin saatlerini birleştirerek toplu kullanabiliyor. İş arama iznini toplu kullanmak isteyen işçinin bunu işverene önceden haber vermesi gerekiyor. İşveren yeni iş arama iznini vermez veya eksik kullandırırsa o süreye ilişkin ücreti ödemek zorunda bulunuyor.
İHBAR SÜRESİ TAZMİNAT MİKTARI
6 aydan az 2 hafta Yarım maaş
6 ay-1.5 yıl 4 hafta 1 maaş
1,5-3 yıl 6 hafta 1,5 maaş
3 yıl ve üstü 8 hafta 2 maaş
Asgari ücretli yani brüt maaşı 6 bin 471 lira olan bir çalışanın 2 haftalık (14 gün) ihbar süresi şöyle hesaplanıyor:
* 6.471 / 30 gün = 215,70 TL
* 14 gün x 215,70 = 3.019,80 TL (brüt ihbar tazminatı)
* 3.019,80 x % 15 = 452,97 TL (gelir vergisi)
* 3.019,80 x 0,00759 = 22,92 TL (damga vergisi)
* 3.019,80 – 475,89 (452,97 + 22,92 ) = 2.543,91 TL (Ödenecek ihbar tazminatı)
