İshale neler sebep olur? İshal tedavisi? İshalin nedenleri?

Oldukça farklı sebeplere bağlı şekilde ortaya çıkabilen ishal, çoğu zaman çevresel faktörlerle oluşur. İshalin düzeyleri bulunur, hafif olması halinde hastalığa karşı iyi gelen gıdalar ile sorunu kontrol altına almak mümkün olabilir. Yaz döneminde sıkça rastlanan yaz ishali, en çok 0-5 yaş skalasındaki çocukları etkilemektedir. Sık tuvalete çıkma durumunda, dışkılama sulu değil ise bu tablo genelde ishal olarak nitelendirilmez.

 

 

Vücudun bir bölümünde bir sıvı kaybı mevcutsa, belirtiler daha şiddetli şekilde kendini gösterir. Buna göre en yaygın olarak görülen ishal semptomları ise şu şekilde sıralayabiliriz;

 

Sıvı dışkılama

 

Acil dışkılama isteği

 

Büyük tuvaleti tutmakta güçlük çekme

 

Fazla dışkılama

 

Susuzluk

 

Bulantı ve kusma

 

Ateş

 

Halsizlik

 

Midede ağrı ve gaz

 

Yaz aylarında kendini gösteren bakteriyel enfeksiyonlar genelde;

 

Ateş,

 

Kusma,

 

Mide bulantısı,

 

Karın ağrısı şikayetleriyle meydana gelmektedir.

 

Vücuttaki ateş bazı vakalarda 39 derecenin üstüne çıkabilmektedir. Bu durumda çocuklar için asıl tehlikeli olan durum, ishal ve kusma şikayetleridir. İshal ile beraber kusma, vücutta ciddi miktarda sıvı kaybına sebep olmaktadır. Bu sebeple ailelerin, çocuklarındaki ishal ve kusmanın ne denli şiddetli olduğuna dikkat etmesi son derece önemlidir. Kusmanın ishalle beraber görüldüğü vakalarda, hasta yeteri oranda beslenemeyip sıvı tüketemediği için bedenindeki sıvı oranının dengelenmesi de güçleşir.

 

 

 

Hava sıcaklıklarının artış göstermesi ile beraber bakteriyel enfeksiyonlar da gıdalarda kolay ve seri bir biçimde üreyebilmektedir. Gıdaların saklanma koşullarına bağlı şekilde mikroplarda ve neden oldukları toksinlerde artış gözlemlenmektedir. Enfeksiyonlu gıdaları tüketen bireyler, genelde gastroenterit adıyla tanınan ishal vakası ile karşı karşıya kalabilmektedir. Bunun için uzun zaman dışarıda açık bir biçimde beklemiş olan gıdaların tüketilmemesi önem arz etmektedir.

 

İshal hastalığı bakteriyel enfeksiyonlar ya da bağırsak hastalıkları gibi sorunlara bağlı şekilde ortaya çıkabilir. En yaygın olarak gözlenen ishal nedenleri şunlardır:

 

Su ve gıdalarla yolu ile oluşan, bağırsaktaki mikrobik hastalıkları

 

Süt ve süt ürünleri gibi gıdaları tolere edememe

 

Parazitler

 

Müshil kullanımı

 

İlaca bağlı yan etkiler

 

Inflamatuar gibi bağırsak yapısına zarar veren hastalıklar

 

İrritabl gibi bağırsağın işlevine zarar veren hastalıklar

 

İshale neden olan pek çok farklı mikrop vardır;

 

 

 

Genellikle 1 ila 2 gün arasında sürer ve kendiliğinden iyileşir. Sıkça görülen bir rahatsızlıktır.

 

 

2 ila 4 hafta arasında seyreder.

 

 

Minimum 1 ay sürmektedir. Semptomları devamlı olabilir ya da zamanla iyileşip tekrar belirebilir.

 

 

İshal tanısı için hekime danışan kişilere tıbbi geçmişleri sorulur ve varsa kullandıkları ilaçlar incelenir. Hekim tarafından fizik muayene yapılarak ishale sebep olan sorunu belirlenir.

 

Bunun için bazı testler yapılmaktadır. Bu testler arasında;

 

Tam kan sayımı testi,

 

Bakteri ya da parazitlerin varlığını kontrol etmek için dışkı (gaita) testi,

 

Sigmoidoskopi,

 

Kolonoskopi gibi testler yer almaktadır.

 

Bu testlerde hastanın rektumuna sokulan ince ve ışıklı bir tüp yardımı ile hekim bağırsakların içini gözlemleyebilir ve gerekli gördüğü zaman küçük bir doku örneği alarak biyopsi yapılmasını sağlayabilir. Esnek sigmoidoskopi kolonun alt bölgelerinin görüntüsünü sağlarken, kolonoskopi ise hekimin kolonu bütünüyle gözlemlemesini sağlar.

 

Ayrıca doktor muayenesinin ardından ishal tanısı için bazı testler istenebilir. Bunlar;

 

Dışkı kültürü ile bakteri ve parazit gibi enfeksiyon faktörlerinin araştırılması,

 

Bazı hastalıkları elemek için kan testleri,

 

Gıda intoleransını belirlemek için açlık testi,

 

Bağırsakların bir kısmını direkt olarak gözle incelemek için sigmoidoskopi ya da kolonoskopi gibi muayeneler şeklinde sıralanabilmektedir.

 

 

İshalde genel seyrin iyi olduğu, bulantı ve kusma şikayetlerinin olmadığı kişilerde 1 litre kadar kaynatılıp soğutulan suya;

 

1 çorba kaşığı şeker,

 

1 tatlı kaşığı tuz,

 

1 tatlı kaşığı karbonat eklenir. Hazırlanan bu karışım sık aralıklarla tüketilir.

 

Daha ağır seyreden vakalarda hasta ağızdan beslenemiyorsa, ateş ve uzun zamandır devam eden ishal (1 günden fazla) var ise, muhakkak hastane koşullarında damar yoluyla sıvı ve elektrolit takviyesi alınmalıdır. Ayrıca buna ek olarak dışkı incelemesi yapılarak hastalığın tedavi planlaması ayarlanmalıdır.

 

İshal süresince doğru ve düzgün beslenme son derece önemlidir. Bu dönemde yağlı ve lifli yiyecekleri tüketmekten kaçınılmalıdır. İshale iyi gelen gıdalar arasında patates ve muz, potasyum kaybını önleme hususunda en önemli besinlerin başında gelmektedir.

 

 

İshal yapan yiyecekleri şu şekilde sıralamamız mümkündür: Sarımsak, soğan, karpuz, kavun, baharatlı yemekler, acı biber, kızartma türleri, kefir, fast food, yoğurt, yeşil sebzeler, yağlı gıdalar, aşırı meyve ve sebze tüketimi.

 

 

Bebeklerde ishal nedenleri arasında; anne sütü ile beslenmeme, hazır ek gıdalar, hijyenik ortamda hazırlanmayan mamalar, biberon ve emzik kullanımında hijyenik olmamak, bebeğin ağzına kirli ellerle dokunmak, arıtılmamış ve kaynatılmamış suların tüketimi ve rota virüsü yer almaktadır.

 

Bilhassa rota virüsü bebekler için önemli ölçüde risk taşımaktadır. Zehirli ishale sebebiyet veren virüs bebeklerde ölümcül sonuçlara sebep olabilmektedir. Özellikle bebeklerin ishal döneminde susuz kalması en büyük risk faktörünü oluşturmaktadır. Rota virüsü aşısı, bu rahatsızlığa karşı en etkili korunma yöntemidir.