Lektinler, hemen hemen her türlü gıdada, özellikle baklagiller ve tahıllarda bulunan bir protein grubudur. Bazı kişiler, lektinlerin bağırsak geçirgenliğini artırarak otoimmün hastalıkları tetiklediğini iddia etmektedir. Gerçek şu ki, bazı lektinler toksiktir ve aşırı tüketildiğinde zararlı olabilir, ancak pişirme işlemi bu riski azaltabilir.
LEKTİNLERİN TANIMI
Lektinler, bitkisel ve hayvansal kaynaklı olan çeşitli karbonhidrat bağlayıcı proteinlerdir. Hayvan lektinleri çeşitli fizyolojik işlevlerde rol oynarken, bitki lektinlerinin işlevi daha belirsizdir. Ancak, bitki lektinlerinin böcekler ve diğer otçullara karşı savunmada rol aldığı bilinmektedir.
Bazı bitki lektinleri, örneğin Hint yağı bitkisinden elde edilen zehirli risin gibi, toksik olabilir ve ölümcül sonuçlar doğurabilir. Bununla birlikte, lektinler genel olarak canlı hücrelerinde yaygın olarak bulunan ve besinlerin yaklaşık %30'unda bulunan bir maddedir.
YÜKSEK LEKTİN İÇEREN GIDALAR
Lektinler çoğunlukla bitkisel gıdalarda bulunur, ancak özellikle şu gıdalarda yüksek miktarlarda bulunur:
- Baklagiller: Fasulye, mercimek, bezelye, soya fasulyesi, yer fıstığı gibi
- İtüzümü Sebzeleri: Domates, patlıcan gibi
- Süt ve Süt Ürünleri
- Tahıllar: Arpa, kinoa, pirinç gibi
- Fıstık Bazlı Ürünler: Fıstık ezmesi, fıstık yağı gibi
- Tahıl ve Unla Yapılan Ürünler: Kekler, krakerler, ekmek gibi
Fasulye gibi lektin içeren gıdaların pişirilmesi, lektinlerin etkisiz hale gelmesini ve zararsız hale gelmesini sağlar. Ancak, ıslatma işlemi lektin içeriğini azaltabilir, ancak güvenliği sağlamak için yeterli olmayabilir. Zararlı lektin içeren bazı gıdaların pişirilmesi, lektin içeriğini büyük ölçüde azaltarak güvenli hale getirebilir. Ancak, bazı gıdaların pişirilmesi lektin içeriğini tamamen ortadan kaldırmayabilir.
Gıda ve İlaç İdaresi (FDA), zararlı lektinleri yok etmek için fasulyelerin 30 dakika kaynatılmasını önermektedir.
LEKTİNİN ZARARLARI NELERDİR?
İnsanlarda farklı lektin türlerinin sağlık üzerindeki etkileri hakkında sınırlı sayıda araştırma bulunmaktadır. Bu nedenle, lektinlerin insan sağlığına olan etkilerinin tam olarak anlaşılması için daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır. Ancak, bazı uzmanlar, belirli sorunların farkına varmanın ve uygun önlemleri almanın faydalı olabileceğini belirtmektedir.
Ancak, lektin içeren birçok gıda bulunmasına rağmen, bunlara karşı aşırı endişe duyulmasına gerek yoktur. Doğru şekilde pişirildiğinde, lektin içeren yiyecekler genellikle sorun oluşturmazlar. Aslında, 2015 yılında yapılan bir araştırma, tükettiğimiz gıdaların yaklaşık %30'unun lektin içerdiğini ortaya koymuştur.
