Ekonomi dünyasında kaynağı belirsiz para ya da bir başka deyişle 'bavullarla getirilen para' olarak tanımlanan rezervler, ödemeler dengesi raporlarında gösterilememesine karşın, Merkez Bankası bilançolarında yer almaya devam ediyor.
28 Mayıs seçimlerinin ardından Hazine ve Maliye Bakanı olarak göreve başlayan Mehmet Şimşek, yaptığı ilk açıklamada Türkiye'nin kara para ile mücadelede gri listede yer almasına değinerek, en kısa zamanda bu listeden çıkmayı hedeflediklerini açıklamıştı.
CARİ AÇIK 'MEÇHUL PARA' İLE KAPATILIYOR
Buna karşın Şimşek döneminde yapılan uygulamalar da bu hedefi yalnızca lafta bırakacak türden. Türkiye'nin son yıllarda sıklıkla başvurduğu ve dünyadaki birçok finansal kuruluşun eleştirisine konu olan kaynağı meçhul paralar ile rezerv girişi, yeni dönemde de rekor kırmaya devam ediyor.
Döviz gelirlerinin giderlerden daha az olması anlamına gelen cari açık son 12 ayda 58,5 milyar dolar olarak kayıtlara geçerken, açık döviz rezervleri ile kaynağı meçhul para girişi sayesinde kapatılıyor.
İKİ AYDA 12,5 MİLYAR DOLAR NEREDEN GELDİ?
Haziranda 8,1 milyar dolar, temmuzda 4,4 milyar dolar olmak üzere iki ayda ihracat ve turizm gibi kayıtlı kalemlerin haricinde bavulla gelen döviz tutarı 12,5 milyar doları buldu.
Şimşek’in Hazine Bakanı olması ile 10 Haziran’da TCMB Başkanlığı koltuğuna Hafize Gaye Erkan tayin edilmişti.
2022 yılında cari açığın yarısına tekabül eden 24,5 milyar dolar bavulla gelmişti. Net hata ve noksan kaleminde gösterilen esrarengiz paraların tutarı 2022 yılının ocak-ağustos döneminde ise 28,3 milyar doları bulmuştu.
CUMHURİYET TARİHİNİN EN YÜKSEK SEVİYESİ
Merkez Bankası (TCMB) ile Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) formül değişikliğine gitmişti. Formül değişikliği ile olduğundan daha düşük gösterilse de 24,2 milyar dolar Cumhuriyet tarihinin en yüksek net hata ve noksanı oldu.
Söz konusu kalemde en yüksek meblağ 2018 yılında 21,3 milyar dolar olarak kayıtlara geçmişti.
Bavulla gelen doların yine rekor kırdığına işaret eden TCMB’nin eski baş iktisatçısı Prof. Dr. Hakan Kara, “Bu kadar dış açık verip yabancı yatırım da alamadığımız halde neden döviz rezervlerimiz tükenmiyor diye merak ediyorsanız cevabı net hata noksanda.” ifadelerini kullanmıştı.
NET HATA VE NOKSAN NEDİR?
Ödemeler dengesi tanımlaması çerçevesinde, rezerv varlıklar, bankaların döviz varlıkları ve diğer sektörlerin varlıkları, sonuç kalemlerdir. Cari işlemler ve sermaye hareketlerinin toplamının sıfırdan farklı olması, varlıklarda değişime sebebiyet veriyor.
Ancak uygulamada, cari işlemler hesabı ile rezerv varlıklar dahil sermaye ve finans hesapları toplamı, çeşitli hata ve noksanlıklardan ötürü sıfırdan farklı sonuç verdiğinden, söz konusu toplam ters işareti ile “net hata ve noksan” kalemine kaydedilerek ödemeler dengesi eşitliği sağlanıyor.
