18 Mart Şehitleri Anma Günü ve Çanakkale Deniz Zaferi''nin 108. yıl dönümü, tüm yurtta etkinliklerle hatırlanıyor.
Bir tarafta İngiltere''nin yenilmez armadası ile Fransız donanması diğer tarafta zayıf donanması ve kıyılarda çok da güçlü olmayan tabyalarıyla Osmanlı..18 Mart sabahı Çanakkale Boğazı böyle bir savaşa sahne oldu. Çanakkale İstanbul''un kapısıydı ve Osmanlı''nın en zayıf noktası. Düşman en doğru hedefi seçmişti ama karşısındakinin Türk ordusu olduğunu hesaba katmamıştı. Nusret Mayın Gemisi''nin günler öncesinde döşediği ve düşman tespit edemediği 26 mayın deniz savaşlarında zafere giden yolu açtı. Süngüler takıldı, düşman beklendi. Savaş başladığında çoğuna göre Çanakkale Cephesi saldırıyı kaldıracak güçte değildi. Boğaz''ı önce deniz sonra karadan saran itilaf güçleri 9 ay süren Türk savunmasını aşamayıp savaş alanını terk etti. Çanakkale büyük direnişin başlangıcıydı. Ama o kadar kolay kazanılmadı.
ÇANAKKALE ZAFERİNİN TARİHİ
Çanakkale Savaşı, I. Dünya Savaşı sırasında 1915-1916 yılları arasında Gelibolu Yarımadası''nda Osmanlı Devleti ile İtilaf Devletleri arasında yapılan deniz ve kara muharebeleridir.
Çanakkale Savaşı batılı ülkelerin oluşturduğu itilafa karşı Osmanlı Devleti’nin savunmada olduğu bir savaştır. Osmanlı Devleti Çanakkale Savaşında bütün bir millet olarak destan yazdığı savaştır. 1914 yılı 3 Kasım-1915 yılı 18 Mart tarihleri arasında deniz savaşları yapılmıştır. 25 Nisan 1915-9 Ocak 1916 tarihleri arasında ise Gelibolu yarımadasında kara savaşları olarak yapılmıştır.
İtilaf devletleri Çanakkale Boğazını ve İstanbul’u ele geçirmeyi amaçlamışlardır. Çanakkale Boğazı’nın İtilaf Devletleri’ne geçmesi ile Rusya’ya her türlü desteği kolaylıkla sağlayabileceklerdi. Bunun için ilk olarak Çanakkale Boğazı’na 1915 yılı Şubat ayında saldırılar başladı. 18 Mart 1915 tarihinde en güçlü saldırı yapılmıştır. Bu saldırılara karşı Osmanlı Ordusu’nun savaş stratejisi olarak boğaza döşediği mayınlar ile düşman donanmasında ağır kayıplar olmuştur. Donanma için büyük öneme sahil olan Nusret Mayın Gemisi’nin batırılması ile itilaf Devletleri birlikleri bozguna uğratılmış ve deniz saldırısından vazgeçmek zorunda kalmışlardır.
25 Nisan 1915’te Gelibolu Yarımadası’nda kara çıkartması yaparak saldırıya devam etmişlerdir. Ancak Osmanlı ordusu ile birlikte Türk milletinin büyük mücadelesi sonucunda büyük bir mağlubiyet yaşamışlardır. Toplamda üç defa kara çıkartması yapan itilaf devletleri üçüncü yenilgi sonrasında 1916 yılı Aralık ayında Gelibolu Yarımadası’ndan çekilmişlerdir.
Zorlu bir savaş olan Çanakkale Savaşı Türk tarihinde destan olarak nitelendirilmektedir. Güçlü bir donanmaya sahip olan itilaf devletlerine karşı daha zayıf bir ordu ile büyük bir zafer elde edilmiştir. Türk milletinim kazandığı zafer olarak tarihe geçmiştir.
SAVAŞIN NEDENLERİ
* İtilafa katılan devletlerin Osmanlı Devleti''ni saf dışı bırakmak ve Çanakkale Boğazı’nı ele geçirmek istemeleri savaş nedenleri arasında ilk sırada yer almaktadır.
* Osmanlı Devleti''nin Almanya yanında savaşa girmesi İngiltere, Rusya ve Fransa savaşta zayıf kalmıştır. Bu devletlerin güçlerini birleştirme istekleri ve Osmanlı Devleti’ni ele geçirme istekleri savaş nedenleri arasında yer almaktadır.
* İtilaf Devletleri’nin Rusya’ya her türlü destek için boğaz hâkimiyetini sağlamak istemeleri ve İstanbul'' u ele geçirme istekleri savaş nedenleri arasında yer almaktadır.
* İtilaf Devletleri’nin, savaşa girmeyen Balkan Devletleri’nin kendi yanlarında yer almaya ikna etme çabaları da Çanakkale Savaşı nedenleri arasında önemli bir yere sahiptir.
SONUÇLARI NE OLDU?
* İtilaf Devletleri donanmaları 18 Mart 1915’te Osmanlı ordusu tarafından bozguna uğratılmıştır. Böylece Çanakkale Savaşı’nın deniz savaşı bölümü sona ermiştir.
* Gelibolu Yarımadası’na yapılan kara çıkartmaları yine Osmanlı ordusunun büyük çabası ile bertaraf edilmiştir. 19-20 Anafartalar ve Arıburnu’ndan, 9 Ocak 1916’da da Seddülbahir’den çekilen itilaf birlikleri büyük yenilgiye uğramıştır.
*1. Dünya Savaşı’nın gidişatı değişmiştir. Batı ülkelerinin beklentilerinin tersine gelişmelerle sonuçlanmıştır.
* Çarlık Rusya''nın çöküşünü hızlandırmıştır.
* İngiltere’de yönetim değişikliğine neden olmuştur.
* Türk tarihine büyük bir destan olarak yazılmış ve Anadolu toprakları ve Boğazların Türkler hâkimiyetinde kalmasını sağlamıştır.
1915...
20 Ocak 1915= Mustafa Kemal, Sofya''dayken 19. Tümen Komutanlığına atandı.
19 Şubat 1915= İngiliz ve Fransız kuvvetleri, Çanakkale''yi topa tuttu.
25 Şubat 1915= Mustafa Kemal''in komutasındaki 19. Tümen, Fransız ve İngilizlerin Çanakkale''yi topa tutması üzerine Eceabat Bölgesine gönderildi.
18 Mart 1915= İstanbul’u ele geçirmek için Çanakkale Boğazı’nı geçmeye çalışan, İtilaf Devletlerine karşı, 18 Mart Boğaz Muharebesi Zaferi kazanıldı.
23 Mart 1915= Limon Von Sanders, Çanakkale''yi savunmak için kurulan, 5. Ordu komutanlığına getirildi.
25 Nisan 1915= Çanakkale Boğazı’ndan geçmeleri engellenen İtilaf Devletleri, Seddülbahir ve Arıburnu''na asker çıkardı. Mustafa Kemal, tümeniyle düşman birliklerini Conkbayırı’nda durdurdu.
30 Nisan 1915= 19. Tümen Komutanı Mustafa Kemal''e madalya verildi.
1 Mayıs 1915= Mustafa Kemal, Arıburnu Grubu Komutanlığı''nı üstlendi.19. Tümen''in ilk hazırlıklı taarruzu gerçekleşti.
10 Mayıs 1915= Başkomutan Enver Paşa, Mustafa Kemal''in bölgesini denetledi ve takdirlerini bildirdi.
17 Mayıs 1915= Mustafa Kemal, Arıburnu Bölgesi Komutanlığı''ndan ayrılıp, 19. Tümen Komutanlığı''na döndü. (Arıburnu Komutanlığı''nı 1 Mayıs''ta durumun gereği olarak üstlenmişti).
24 Mayıs 1915= Çanakkale'' de bir günlük ateşkes anlaşması yapıldı.
1 Haziran 1915= Mustafa Kemal, Albaylığa yükseltildi.
8-9 Ağustos 1915= Mustafa Kemal, Anafartalar Grubu Komutanlığı''na atandı.
9 Ağustos 1915 Mustafa Kemal, bizzat idare ettiği taarruzla, Anafartalar cephesinde düşmanı geri attı. I. Anafartalar Zaferi kazanıldı.
10 Ağustos 1915= Mustafa Kemal, Conkbayırı süngü hücumuyla önemli bir zafer daha kazandı.
17 Ağustos 1915= Mustafa Kemal, Anafartalardan sonra Kireçtepe''de de zafer kazandı.
19 Ağustos 1915= Mustafa Kemal, 16. Kolordu Komutanı oldu. (Aynı zamanda Anafartalar Grubu Komutanı)
21 Ağustos 1915= Mustafa Kemal, II. Anafartalar Zaferi''ni kazandı.
24 Ağustos 1915= Başkomutan Enver Paşa, Anafartalar Grubu bölgesini denetledi.
27 Ağustos 1915= Kayacıkağılı Muharebesi gerçekleşti.
28 Ağustos 1915= Mustafa Kemal, Anafartalar Grubu''nda yeni düzenlemeler yaptı.
10 Aralık 1915= Mustafa Kemal, Çanakkale Cephesi''nden ayrıldı.
19-20 Aralık 1915= Düşman birlikleri, Arıburnu ve Suvla''yı gizlice boşalttı. (Savaş 8-9 Ocak 1916''da tamamiyle sona ermiştir)