Dünya''dan Emre Ergül''ün haberine göre, davayı açan Singapur-merkezli dünyanın en büyük emtia alımsatım merkezi Trafigura… Davalı ise 43 yaşındaki Hint işadamı Prateek Gupta… Trafigura, Gupta ve şirketlerini “sistematik vurgun” yapmakla suçluyor.
İşte filmlere konu olacak tarihi emtia vurgunu:
Trafigura ile Gupta’nın ticari ilişkisi 2014’te, Hindistan’da çinko, dünya genelinde de nikel ve alüminyum ticaretiyle başladı. 2022’ye kadar ikili arasındaki ticaret gayet düzgün gitti. Ancak takvimler 2022 sonbaharını gösterdiğinde, Ukrayna Savaşı’nın da etkisiyle nikelin fiyatı uçuşa geçince, Trafigura’ya tüm bu işlemler boyunca 850 milyon dolarlık üst limit kredi kullandıran Citibank’ı bir endişe sardı.
Citibank, “Nikel anlaşmalarının hacmi [1,100 konteyner] çok yüksek” diye Trafigura’ya resmi uyarı yazısı yazdı. Üstelik, konteynerlerin taşıma süresi çok uzun sürüyordu…
Bazı mallar 300 günde limanlara ulaşıyordu! Trafigura’nın nikel satışından sorumlu müdürü Sokratis Oikonomou da paniklemeye başlamıştı, çünkü Gupta artık geri satın alımları bildirmiyor, para ödemelerini de aksatıyordu. Tarih 7 Kasım 2022… Citi’nin uyarısı üzerine Trafigura, Gupta’yı kargolar konusunda uyardı. Gupta da Oikonomou’ya “Kalp krizi geçirdim. Dinleniyorum” diye whatsapp mesajı çekti. 9 Kasım… Trafigura yetkilileri, Hollanda’nın Rotterdam kentine yanaşan kargo gemilerindeki 94 konteyneri açtı ve şok oldu. Konteynerlerin hiçbirinde belirtildiği gibi nikel yoktu. Yerine 25 kat daha az değerli karbon çeliği bulunuyordu.
(Nikelin bir tonu 26 bin 500 dolarken, karbon çeliğin bir tonu bin dolar…) 10 Kasım… Gupta gelen telefonları “Hastanedeyim” diye geri çevirirken, Trafigura, Gupta’ya Hindistan’da art arda davalar açıldığını öğrendi. İddiaya göre, Gupta ve şirketi Ushdev International, yasa dışı emtia ticaretinden Hindistan Devlet Bankası’nı 174 milyon dolar zarara uğratmıştı. İki gün sonra Gupta “Taburcu oldum” diyerek Trafigura’ya Rotterdam’daki konteynerlerle ilgili zarar için “ödeme planı” sundu.
Garantör olarak da Mauritius’ta bulunan ufak bir bankayı gösterdi. Yetmedi, Oikonomou’ya yeni bir whatsapp mesajı atarak “Şirketlerime, bir İsviçreli aile 100 milyon euro, bir başka fon da 100 milyon dolar yatırım yapacak” dedi. Hong Kong… Amerika… Çin… Dünyanın dört bir yanındaki müşterilerin “Konteynerlerde nikel yok” şikayetleri gün geçtikçe artıyordu.
Ocak ayının başında Gupta, Trafigura yetkilileriyle Heathrow Havalimanı’nda buluştu ve “Mart sonuna kadar size 200 milyon dolar civarında ödeme yapmış olurum” dedi. Trafigura’nın “Dava açarız” tehditleri üzerine Gupta ocak ayı sonunda bir 5 milyon dolarlık “göz boyama” ödemesi yaptı. 6 Şubat… Satışı yapılan 1,100 konteynerin 156’sı Hollanda, Birleşik Arap Emirlikleri ve Tayvan’da kontrol edildi. Hiçbirinde nikel yoktu. Bazılarında karbon çeliğinin yanı sıra demir ve çelik vardı. Trafigura daha fazla vakit kaybetmeden davayı açtı. Gupta ve şirketlerinin hesapları da donduruldu.
Dava ne kadar sürer? İngiliz Financial Times gazetesine göre, aylar belki de yıllarca… Çünkü 1,100 konteynerin çoğu hala gemilerle denizlerde… “Son parti konteynerler Mayıs ayında karaya çıkartılacak” diyen Trafigura yetkilileri, “Konteynerlerin içinde ne olduğunu hala bilmiyoruz” diyor. Peki kim bu Prateek Gupta? Dünya basınının eleştiri oklarının hedefine oturttuğu Gupta, 1979’da doğdu. Babası Vijay’ın 1994’te kurduğu metal şirketi Ushdev International’a stajyer olarak girdi. 2008 yılında aynı şirkette genel müdür oldu. 2012’de şirketin ticari faaliyetlerini ülke dışına, Singapur ve Hong Kong’a taşıdı.
2015, emtia piyasalarının darbe yediği yıldı. Fiyatlar 2007-09 gerisine düşünce, Gupta’nın şirketleri de dara girmeye başladı. Şirket 2018’de iflas için ilk sinyalleri verirken; bir Hintli arkadaşının desteğiyle “ite kaka” bugünlere geldi. Gupta kendi ülkesinde de pek itibar görmüyor.
Moneylife dergisine yazan Hintli gazeteci Sucheta Dalal, “500 milyon dolarlık uluslararası emtia vurgununun arkasındaki isim” dediği Gupta için hicivli bir başlık kullandı: “Borcunu ödemeyen büyük Hintli!” Times of India da “Dünyanın en büyük emtia merkezi satın aldığı nikelini geri almak için Hintli işadamının peşine düştü” diye manşet attı.