Otomotiv pazarında yeni ÖTV düzenlemesinin ardından ilk günden sipariş iptalleri gelmeye başladı.
Sektör temsilcilerinin büyük çoğunluğu pazarda daralma beklerken, 750 bin adetlerin konuşulmaya başlandığı yılsonu öngörüsü 600 bine çekildi. Markalar, talebi canlı tutmak ve stokları bitirmek için kampanyaları daha cazip hale getirmeye odaklanacak.
ÖTV matrah ve oranlarında yeni düzenleme yapılarak 30 Ağustos tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmış, bununla birlikte 1600 cc motor hacminin altındaki otomobillerde vergi matrahında alt sınır 70 bin liradan 85 bin liraya yükselirken, 1600 cc üzerindeki araçların ÖTV oranı artırıldı. 1600 cc’yi geçmeyen otomobillerden; ÖTV matrahı 85 bin TL’yi aşmayan otomobiller yüzde 45, ÖTV matrahı 85 bin TL’yi aşıp 130 bin TL’yi aşmayan otomobiller yüzde 50’lik vergi diliminden faydalanırken, ÖTV matrahı 130 bin TL’yi aşanlar ise daha önce uygulanan yüzde 60’lık vergi dilimi yerine bu tarih itibariyle yüzde 80’lik vergi diliminde yer aldı.
Dünya gazetesinden Aysel Yücel'in haberine göre 2000 cc motor hacminin üzerindeki otomobillerde matrahlarına göre düzenleme öncesi yüzde 100, yüzde 110 ve yüzde 160 oranlarında ÖTV oranında vergilendirmeye tabiyken, yine bu tarih itibariyle matrahlarına göre yüzde 130, yüzde 150 ve yüzde 220’lik ÖTV oranları ile vergilendirmeye tabi oldu. Sektör uzun süredir araçların ucuzlaması için ÖTV matrahlarının güncellemesini bekliyordu. Ancak, belli baremlerde indirim yerine zam yapılması sektörde tepkilere neden oldu. Türkiye’de satışı yapılan otomobillerden yalnızca birkaç model yüzde 45’lik vergi diliminden yararlanabiliyor.
OYDER uyarmıştı
OYDER Başkanı Murat Şahsuvaroğlu, önceki gün yaptığı açıklamada Türkiye’de satılan her 10 aracın 6’sının ithal modeller olması ve ortalama fiyatların 130 bin TL’nin üzerinde seyretmesi nedeniyle araç fiyatlarının daha da artacağına dikkat çekerek, talepte önemli bir azalma olabileceğini ifade etmişti. Şahsuvaroğlu, ayrıca satışı gerçekleştirilmiş ve tüketici ile anlaşması sağlanan araçlarda önemli bir sorun yaratabileceğine dikkat çekmişti.
Kaporalar geri alınıyor
Aynı zamanda İTO Motorlu Taşıt Satış ve Servisi Meslek Komite üyesi olan Gülan Otomotiv yöneticisi Ziya Alp Gülan, “Yeni düzenleme ile özellikle haftanın ilk gününde zor bir gün geçirdik. Her firma farklı uygulamalarla satış yaptı. Ön anlaşması yapılmış bazı araçlarda yeni düzenleme sonrası 3035 bin zam oldu. Bu farkı ödemek istemeyen tüketiciler siparişi iptal etti. Kaporasını geri alanlar oldu. Bazı firmalar zararına da olsa satışı tamamladı” dedi. Honda Türkiye Genel Müdür Yardımcısı Bülent Kılıçer de bazı siparişlerde iptaller olduğunu açıkladı.
Alp Gülan, yeni düzenleme sonrası tüketici tarafında düşük segmente kayma olmasının beklendiğini, özellikle bazı yerli otomobillerin satışlarda öne çıkacağını söyledi. Ancak Gülan’a göre, ucuz krediye ulaşımın zorlaşması, kur artışı ve yeni ÖTV düzenlemesinin etkisiyle satışlarda frene basılabilir. Normalleşme sonrası artan taleple yılsonu için 750 bin adetlerin konuşulduğu pazarda pandemi döneminde olduğu gibi yeniden 600-650 bin adetler konuşulmaya başladı.
Segment arası geçiş olacak
Peugeot Türkiye Genel Müdürü İbrahim Anaç, ÖTV artışlarının piyasada olumsuz etki yarattığını şu sözlerle aktardı: “Özellikle çok satan segment olan B SUV, C SUV ve D sedan fiyat artışından çok etkilenecek. Segmentler arası geçişler olacak. Ancak yine de piyasa bir şekilde dengesini bulacak. Salgın devam ettiği sürece talep canlı olacak, çünkü pandemi sonrası araç sahibi olma isteği çok daha fazla arttı. Ayrıca otomobilin yatırım aracı cazibesi de arttı.”
Lüks pazara ağır fatura
Yeni düzenlemenin son birkaç yıldır daralma eğiliminde olan lüks pazarında da kayıpları artıracağı öngörülüyor. Mercedes ve BMW gibi markaların temsilcileri konuyla ilgili görüş vermekten kaçınırken, bu alanda uzman olan Minoto CEO’su Ferhat Albayrak, özellikle lüks araçta sipariş iptallerinin başladığını, sayının artmasının beklendiğini söyledi. Ancak Albayrak’a göre, yeni düzenleme toplam pazarda önemli oranda bir daralma yaratmayacak.
Kampanyalar önem kazanacak
Tüm bu gelişmelerin ardından otomotivcilerin yüksek talebi canlı tutmak ve yılsonunda hedeflenen satış adetlerine ulaşabilmek için kampanyalara yoğunlaşması bekleniyor. Kur sabitleme ve ÖTV kaynaklı zamları tüketici ile yarı yarıya paylaşma gibi kampanyalar gündeme gelecek. Sektör temsilcilerine göre bazı distribütörler kârlardan feragat edecek. Ford Otosan Genel Müdür Yardımcısı Özgür Yücetürk, “Geçtiğimiz günlerde sonlanan kredi kampanyaları, kamu bankalarının gerçekleştirdiği kampanyalardı. Ford Otosan olarak, ‘Ford Finans’ kapsamında müşterilerimize avantajlı vade ve ödemelerle sunduğumuz kredi kampanyalarımıza devam ediyoruz. Sürpriz ÖTV kararının pazara etkisini önümüzdeki günlerde hep birlikte göreceğiz” dedi.
Yüzde 3-4 kur zammı da gelecek
Sektör temsilcilerinin aktardığı bilgiye göre eylül ayı ile birlikte otomobil fiyatları kur artışına bağlı olarak revize edilecek. Alp Gülan, markalardan aldıkları geri dönüşlere göre kur zammının ortalama yüzde 3 ila yüzde 4 arasında olacağını açıkladı. OYDER Başkanı Murat Şahsuvaroğlu’nun yanı sıra bazı marka temsilcileri de kur artışı sonrası avantajlı vergi dilimine giren otomobil sayısının azalacağını vurguladı.
SEKTÖR YETKİLİLERİ NE DİYOR?
1 milyonluk pazar hayali zorlaştı
Otomotiv Distribütörleri Derneği (ODD) Başkanı Ali Bilaloğlu yaptığı açıklamada en alt iki vergi dilimindeki matrahların güncellenmiş olmasını memnuniyetle karşıladıklarını ancak, belli matrah veya motor hacminin üzerinde kalan otomobillerde ÖTV oranlarında önemli artışlar olmasının ise sektörde sıkıntı yaratacağını dile getirdi. Ali Bilaloğlu, “Bu düzenleme öncesinde 2020 toplam otomotiv iç pazarı 700 bin adet civarındaydı. Yeni ÖTV artışlarının otomotiv iç pazarının büyümesine ve en kısa sürede yeniden 1 milyon seviyesine ulaşmasına olumsuz etkisi olacağı görüşündeyiz. Bu durum otomotiv ekosistemindeki paydaşları da olumsuz etkilemekle beraber Türkiye’ye yapılacak potansiyel yatırımları, istihdamı menfi yönde etkileyecek” açıklamasını yaptı. Bilaloğlu, bu bakımdan da Türkiye otomotiv sektörüne uygulanan vergilendirme yapısının yeniden gözden geçirilmesi ihtiyacının bir kere daha ortaya çıktığını vurguladı.
Yurt dışı siparişlerine revize zor!
ÖTV düzenlemesi sonrası müşterilerden sipariş iptalleri gelmesi, ithal markaların yurt dışı planlarında revize yapıp yapmayacağı konusunu gündeme getirdi. Hatırlanacağı gibi pandemi sonrası hızlanan satışlar nedeniyle birçok marka yurt dışı siparişlerini artırmıştı. Ancak bilindiği gibi sipariş planlamaları aylar öncesinden yapıldığı için sektör uzmanlarına göre ÖTV artışı sonrası planları revize etmek çok kolay olmayacak. Sektör uzmanlarından Sabri Sözen, Uzakdoğu’dan gelen araçlar için zaten bunun mümkün olmadığını, siparişi verilen ithal araçlarda ancak aralık ayı planlarında değişiklik yapılabileceğini, 15 gün sonra bunun da mümkün olamayacağını söyledi.
"Her şeyi devletten beklemeyin"
MÜSİAD Ulaşım Araçları Endüstrisi Komitesi Başkanı İlhan Bilgili, hükümet yetkililerinden aldıkları bilgilere göre ÖTV artışı konusunda bakanlık tarafından bir geri adım atılmasının söz konusu olmadığını açıkladı. Bilgili, "Burada markalara büyük görev düşüyor. Herkes elini taşın altına koymalı. Her şeyi devletten beklememek gerekiyor. Kur artışından çok daha fazla zam yapan markalar oldu. Pazarın daralmaması için otomotivcilerin fiyatları aşağı çekmesi gerekecek” dedi.
Engelliler unutuldu
Bilindiği gibi, engelli vatandaşlara 303.20O TL’ye kadar olan araç alımında ÖTV istisnası uygulanıyor. Ancak, yeni düzenleme sonrası ÖTV artışı olduğu için engelliler daha önce alabildikleri bazı modelleri artık alamayacak. Bu konuda mağduriyet yaşandığı, ön anlaşması yapılan araçların işlemlerini geçen hafta tamamlayamayanların pazartesi günü 40 bin TL’ye varan zamlarla karşılaştığı dile getiriliyor.