Ekonomist- yazar Prof. Dr. Emre Alkin’e, ‘Kripto para piyasaları ağır darbe aldı, bekliyor muydunuz?’ diye sordum. Yanıtı net: ‘Bekliyordum. Korktuğum da başımıza geldi.’ Korkusu kripto paraların ‘ani’ düşüşünden mi yoksa yatırımcının finansal okuryazarlığının olmaması ve ‘büyük’ kaybetmesinden mi kaynaklı?
Alkin, “Kapitalizmin kurucusu, iktisatçı, aynı zamanda ahlak profesörü olan Adam Smith iktisadi olayları analiz ederken kişinin erdemli olmasının daha önemli olduğunu vurgulamış ve ‘Theory of Moral Sentiments’ (Ahlaki Duygular Kuramı) kitabında ‘İnsan açgözlüdür’ demiştir. İşte aynen bu durum yaşandı ve hatta yaşanıyor. Elon Musk gibi, yarattığı imaj üzerinden güç devşirenler ve varını yoğunu satıp kriptolara yatırım yapanlar büyük bir hüsran yaşıyorlar şu an. Geçen yıl iki defa zirve gören Bitcoin, gördüğü son zirve 65 bin dolardan 20 bin doların altına kadar inmiş durumda. Zirveden alanlar için tam bir kâbus. Benzer şekilde Etherium geçen yıl kasımda 5 bin dolara koşarken, geçen hafta 881 doların altına kadar sarktı. Ripple ise neredeyse aynı zaman diliminde 1.3 dolardan 0.3’e geriledi. Tüm bunları sadece FED’in faiz artışına bağlamak ‘kolaycılık’ olur diye düşünüyorum" dedi.
PANİK SATIŞLAR
Kripto para piyasası ile amaçlanan; herhangi bir otoriteye bağlı kalmadan, blok zincir mekanizması sayesinde üretilen değerlerin, alışveriş birimi olarak kullanılmasıydı ama bugün gelinen nokta da bu iş insanoğlunun açgözlü tabiatı sebebiyle zenginleşme serüvenine dönüştü maalesef. Türkiye’de dahil birçok ülkede küçük tasarruf sahiplerinin gelecek beklentileri bozulmuş durumda. Kaldı ki dinlediğim hikâyelerden yatırımcıların yüzde 75-80 oranında paralarını kaybetmiş olduklarını anlıyorum. Demek ki sadece düşüşü seyretmemişler bir de panik halinde daha da zarar veren işlemler yapmışlar veya fazla bilgi sahibi olmadıkları başka kripto değerlere girmişler. Tüm bunlar finansal okuryazarlık adına daha yapmamız gereken çok iş olduğunu gösteriyor. ‘Piyasa aktörü olacağım’ diyorsanız da bu işin ilmini yapın, sadece bu konuya odaklanın. Çok anormal hareketlerin olduğu zamanlar da bir adım geriye çekilip seyretmek gerekiyor. Durum eskiye dönene kadar alım-satım yapmamak lazım.
ANA SEBEP FAİZ ARTIRIMI
ABD’de yükselen enflasyonu frenlemek için FED faiz artırımlarına gidiyor. 28 yılın en yüksek faiz artışını geçtiğimiz günlerde gerçekleştiren Fed faizi yüzde 1.75’e kadar yükseltti. ABD enflasyonu ise 40 yılın zirvesinde ve yüzde 8.6 olarak açıklanmıştı. Reel faizin 6.85 puan geride olmasına rağmen yapılan faiz artırımı piyasalar tarafından hemen teyakkuz durumu ortaya çıkardı. En büyük yarayı de kripto paralar aldı.
ABD Merkez Bankası ayrıca bilanço daraltmasına gidiyor ve piyasadaki dolar bolluğunu böylece azaltıp, paranın harcama değil yatırım tarafına dönmesini, piyasanın da bir miktar yavaşlayarak enflasyonun azalması ana amaçlardan birisi olarak karşımıza çıkıyor.
REGÜLASYON ÇALIŞMALARI
Ülkeler kripto para piyasalarını kontrol altına almak için bazı şartlar ortaya koyuyor. Kripto paralara vergi getirilmesi, bazı ülkelerde yasaklanması gibi birçok önlemler ortaya çıkıyor. Ancak genel anlamda kripto paraların organize bir piyasa haline gelmesi, kurallarının olması gibi bir durum yok. Kripto paralar çok kolay transfer edilebiliyor ve bunun kaydı da yasal olarak tespit edilemiyor. Ülkeler de bunun önüne geçmek için kanun çıkarmaya çalışsa da henüz güçlü ve düzenleyici bir kanun çıkmadı.