Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), dün yayımladığı Resmi Gazete kararı ile döviz sahiplerini yakından ilgilendirecek bir değişikliğe gitti.
Bir süredir Türkiye'de yaşanan döviz sıkıntısı ve dolaşımdaki yabancı para miktarının yetersiz olması nedeniyle bankalar, döviz işlemi gerçekleştirmek isteyen kullanıcılarına çok düşük miktarlar için dahi randevu alınmasını tavsiye etmekteydi. Merkez Bankası'nın talepleri sonucunda Resmi Gazete'de hayata geçen yeni uygulama, döviz konusunda yaşanan sıkıntıları daha yukarı çekebilir.
DÖVİZ HESABI OLAN HERKES İÇİN GEÇERLİ OLACAK
21 Aralık 2021 tarihinde ani kur artışlarını frenlemek amacıyla hayata geçirilen Kur Korumalı Mevduat (KKM) sistemine yönelik tasfiye adımları içeren karar, bu kez önceki yasaklardan farklı olarak döviz tevdiat hesaplarını da kapsayacak maddeler içermekte.
Bankalarda tutulan her yabancı para için söz konusu banka, TCMB'ye ilgili mevduatın yüzde 4'ü kadar TL zorunlu karşılık gösterecek.
İlk olarak 21 Temmuz'da yalnızca KKM hesapları için getirilen yüzde 15'lik zorunlu karşılık sistemi, 14 Eylül tarihli karar ile yüzde 25'e çekilmişti. Dün gece Resmi Gazete'de zorunlu karşılık tutarı yüzde 30'a çekilirken, döviz tevdiat hesapları için yüzde 4 oranında Türk lirası tesis edilme şartı hayata geçirildi.
Atılan sınırlama adımları bankalardan sırasıyla 472, 230 ve son kararla birlikte 348 milyar liranın Merkez Bankası'na gitmesine yol açarken, çekilen likidite miktarı toplam 1 trilyon 50 milyar liraya ulaştı.
BANKALAR KESİNTİYİ MÜŞTERİLERİNE YANSITACAK MI?
TCMB tarafından bankalara getirilen yüzde 4'lük sınırlama kararı, doğrudan müşterilerin hesaplarından tahsis edilemeyecek olsa da, bankalar elde ettikleri kar oranında azalma yaşanmaması için uygulamanın maliyetini dolaylı yollar ile müşterilerinin sırtına yükleyecek.
Kredi kartı, nakit avans ve kredili mevduat hesabı gibi ürünler için kullanılan faiz oranını yasa gereği politika faizi ile eşleştirmek zorunda kalan bankalar, bireysel ve ticari kredilerde ise herhangi bir sınırlamaya uymak zorunda değil.
Bu nedenle piyasalardan çekilen toplam 1 milyar 50 milyon liranın kendine düşen payını yeniden elde edebilmek isteyen kurumlar, TCMB'den daha yüksek faiz oranı ile borçlanacak. Bu nedenle yaşanacak kar kaybı ise kredili ürünlere eklenecek ilave faizler ile telafi edilecek.
Bir başka deyişle TCMB'nin bu hamlesi ilk aşamada bankaları zor bir durumda bırakıyor gibi görünse de, bankalar söz konusu maliyeti kullanıcıya yansıtacağından dolayı alınan kısıtlama son kertede vatandaşlara yüklenecek.
DOLAR KURUNA ETKİSİ NE OLACAK?
Döviz tevdiat hesaplarına yönelik yapılan bu değişiklik, dolar/TL paritesi üzerinde herhangi bir değişikliğe neden olmayacak. Ancak piyasalarda yaratacağı dalgalanma, dolar kurunda şu sonuçlara yol açabilir:
Piyasadaki fazla likiditenin Merkez Bankası tarafından çekilmesi, güncel politika faizi tarafından fonlanacak bankaların BIST repo faizlerini daha istikrarlı hale getirmesine yol açacak. Bu istikrar ise son günlerde düşüş gösteren mevduat faizlerinde aşağı yönlü hareketi engelleyebileceği gibi, yeni yükselişlere yol açabilir.
Yüksek mevduat faizleri ise KKM'den çıkışlarda yeniden döviz tevdiat hesaplarına yönelecek miktarın TL mevduata gitmesine yol açmakta. Son 10 haftada 400 milyar lira düşüş gösteren KKM mevduatı, yalnızca Ekim ayında 300 milyar liraya yakın çıkış verdi.
Ekonomistler, atılan bu adımların temel olarak KKM'ye etki etmeyi amaçladığını belirtse de, bankaların TL payına dönüşüm konusundaki hedeflerinde bir miktar daha baskı yukarı çekilmiş durumda.