Dünya Gazetesi'nden Yener Karadeniz'in haberine göre; zam dalgası, üretici ile tüketici fiyatları arasındaki farkın 25,36 ile en yüksek seviyeye ulaşmasıyla hareketlendi. Gıdadan beyaz eşyaya, hazır giyimden mobilyaya kadar birçok sektör, eylül ile birlikte fiyatlarda yüzde 15 ile yüzde 40 arasında artış olacağını belirtti. Sektör temsilcilerinin yorumları şöyle:
EN AZ YÜZDE 20 ZAM
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Konfeksiyon ve Hazır Giyim Sanayi Meclis Başkanı Şeref Fayat, sonbahar-kış sezonunda yüzde 15-20 bandında bir fiyat artışı beklediklerini kaydetti. Fayat, “ÜFE ve TÜFE arasındaki fark çok yüksek. Öyle bir marj yok. Hammaddenin hem döviz bazında artması hem de dövizin artması bunun yansıtılmasını kaçınılmaz kılıyor. Yeni sezon ürünlerinde minimum yüzde 15-20 arasında fiyat artışı yapılmazsa şirketlerin iç piyasaya verdiği ürünlerden para kazanması mümkün değil” açıklamasında bulundu. 50 bin satış noktası ve 320 milyar TL’lik ciroyu temsil eden Zincir Mağazalar Derneği’nin (ZMD) Başkanı Serhan Tınastepe de fiyat artışının taleple doğru orantılı olduğunu belirterek, “Fiyat artışı güçlü bir talep ile gerçekleşecek bir durum. Şu an herkes karlılıklarından fedakarlıkta bulunuyor. Yaz ürünlerine fiyatlar yansıtıldı. Eylül gibi başlayacak yeni sezonda da yüzde 2035 arasında bir fiyat artışı öngörüyoruz” dedi.
"ARADA BÜYÜK BİR FARK VAR"
Türk Elektronik Sanayicileri Derneği (TESİD) Başkanı Yaman Tunaoğlu, sektörde hammaddenin önemli bir bileşen olduğunu ve bunun da önemli bir kısmının yurtdışından geldiği için dövizdeki artıştan da önemli oranda etkilendiğini anlattı. Tunaoğlu, “Beyaz eşyada bir talep artışı var. ÜFE ile TÜFE arasındaki artış da çok açıldı. Fark bu kadar açılınca hem elektronik hem de beyaz eşyada fiyatlara yansımaması düşünülemez. Arada büyük bir fark var. Hiçbir tüketici zararına iş yapmak istemez. Bu yıl içinde son çeyrekte yüzde 15-20 bandından bir fiyat artışı olacağını tahmin ediyoruz” dedi.
HAMMADDE FİYATLARI YÜZDE 40 ARTMIŞ
Mobilya Sanayi İş Adamları Derneği Başkanı Nuri Gürcan, 2020’nin son çeyreğinden bu yana hammaddeye ulaşmakta zorluk yaşadıklarını söyledi. Sunta ve MDF gibi birçok hammaddenin karaborsaya düştüğünü aktaran Gürcan, “Bizler şu anda kârsız çalışarak işlerimizi sürdürülebilir kılmanın peşindeyiz ama sektörün dayanacak gücü kalmadı. Artan maliyet artışlarının önüne geçmek gerekiyor” dedi.
MODOKO Başkanı Koray Çalışkan da, “Hammadde fiyatları yüzde 40 artmış ama biz yıllık bazda yüzde 20 fiyatları artırmışız. Hem bizim hem de tüketicinin ciddi kaybı var. Sunta, MDF üreticileri her ay yüzde 10-15 zam yapıyor. Biz bunun yarısını bile yansıtamıyoruz. Firmalar teker teker kapanmaya başlıyor, stoğu olan firmalar kampanyalarla dönmeye çalışıyor” diyerek fiyat artışı yerine kardan feragat edecekleri mesajını verdi.
BİR ZAM DALGASI DAHA...
Züccaciyeciler Derneği Başkanı Mesut Öksüz, çelik ve plastik fiyatlarındaki artışın maliyetleri önemli oranda arttığını belirterek, “Mutfak gereçlerinde pandemi döneminde hammadde fiyatlarına bağlı olarak yüzde 50’nin üzerinde artış oldu. Şimdi bir zam dalgası daha yaşanacak. Tüm mutfak ürünlerinde yüzde 30-50 perakendecileri zam bekliyoruz” dedi.
ÜFE BASKISI YÖNETİLİ DURUMDA DEĞİL
Gıda perakendecileri Derneği Başkanı Galip Aykaç, ÜFE’deki artışın sebeplerini dünyadaki gıda hammadde fiyatlarının yüksek seyretmesi, iklim değişikliğinin tarımı olumsuz yönde etkilemesi, ambalaj hammaddelerindeki yükseliş, lojistik fiyatları ve yüksek faiz ve döviz kuru olarak sıraladı. Aykaç, “Organize perakendecilerin yüksek rekabet şartları da dikkate alındığında enflasyonun yükselmesine değil aksine düşürücü rolünün olduğunu rahatlıkla söyleyebilirim. Buradan açıklanan ÜFE ile TÜFE arasındaki fark söylediklerimi teyit ediyor. Aradaki farkın kapanma zamanı açısından bir tahminde bulunmak çok zor” dedi.
Türkiye Gıda ve İçecek Sanayii Dernekleri Federasyonu (TGDF) Genel Sekreteri İlknur Menlik de “Üretici fiyatlarında çok daha büyük bir artış söz konusu. Aradaki bu farkın büyük olması, üreticileri ve sektörü hem zorda bırakıyor hem endişelendiriyor. Temel ihtiyaca yönelik bir üretim yapması sebebiyle gıda sektörü girdi maliyeti artışlarını tüketiciye yansıtma konusunda her zaman direniyor, maliyetleri yönetmek için çalışıyor. Ancak mevcut durumdaki gibi büyük bir maliyet artışının tüketici fiyatlarına yansımadan yönetilebilmesi mümkün görünmüyor” diye konuştu.
ÜRETİCİ FİYATININ TÜKETİCİYE YANSIMASI KAÇINILMAZ
Trakya Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Sadi Uzunoğlu, üretici fiyatları endeksindeki artışın, yeterince talep oluşmaması ve piyasalardaki aksaklıklar dolayısıyla 3 aydan daha uzun bir zamandan sonra tüketici fiyatlarına yansıyabileceğini, bu sürenin, etkisi azalarak 9 aya kadar uzayabileceğini söyledi. Uzunoğlu, “Yetersiz talep, ÜFE’nin TÜFE’ye hemen yansımasını engeller, özellikle tarımda üretici çok, büyük alıcı ise sınırlı sayıda. Bu durum da, üreticinin maliyetini fiyatına yansıtmasını engelleyen unsurdur. Ama 3-6 aylık periyoda da yayılsa, 9-12 aylık bir süreye de yayılsa sonuçta üretici fiyatının tüketiciye yansıması kaçınılmazdır” dedi.
"HAZİRANDA BÖYLE YA TEMMUZ?"
Dünya yazarı Alaattin Aktaş, Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) açıkladığı haziran ayına ilişkin tüketici fiyat endeksi (TÜFE) ve yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) gündemine aldığı "haziranda böyle ya temmuz?" adlı yazı kaleme aldı. Aktaş temmuzda enflasyonda aylık en az yüzde 1,5 olacağını ve buna göre yıllık enflasyonun da yüzde 19'a dayanacağını ifade etti.
"CEBİMİZDEN ALA ALA GİDİYORLAR"
Aktaş yazısında, temmuz enflasyonunu öngörerek "Haziranın son günü elektrik, doğalgaz ve LPG'ye gelen zamların temmuz enflasyonuna doğrudan etkisi 0.79 puan. Bu zamların dolaylı yansıması ve diğer zamlarla temmuzda en az yüzde 1.5 TÜFE artışı beklenmeli. Bu durumda yıllık oran da yüzde 19'a dayanacak" diye konuştu. Bu durumun iyi bir şey olmadığının altını çizen Aktaş açıklanan oranlar için "cebimizden ala ala gidiyor" dedi.
"HALKA HALKA YENİ ZAMLAR DOĞURACAK"
Aktaş önümüzdeki dönemi önceki yıla kıyasladığında "Geçen yılın temmuzundaki TÜFE artışı yüzde 0.58’di. Yani şimdiden geçen yılki oranın üstüne çıkılacağı kesin. Kaldı ki özellikle elektrik ve doğalgaz zamları suya atılan taş misali halka halka yeni zamlar doğuracak. Doğalgaz zammında dikkatler daha çok konutlardaki kullanımda ve bunun oranı da yüzde 12 ama sanayideki doğalgaza yüzde 20 zam geldi." değerlendirmesini yaptı.