1.5 ay önce anayasa hukukçularımızın görüşlerine dayanarak, Anayasa'daki iki madde gereğince Erdoğan'ın 2023 seçiminde adaylığı konusunda bir yazı yazdım.
Başta Prof. Süheyl Batum olmak üzere anayasa hukukçusu akademisyenler, Anayasa'daki iki maddeye dayanarak, Erdoğan'ın 2023'teki seçimde aday olamayacağını, aday olabilmesi için bir erken seçime gidilmesi gerektiğini, bu erken seçim kararını da, yasanın verdiği yetkiye dayanarak Erdoğan'ın değil, TBMM'nin ve 360 oyla alması gerektiğini söylüyorlardı. Ama AKP'nin ve iktidar ortağı MHP'nin TBMM'deki sayısı 360'ı bulmuyordu.
Anayasa hukukçuları, bu tahminleri yaparken, Anayasa'nın ilgili şu maddelerine dayanıyorlar:
Madde: 101:
"Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıldır. Bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir."
Madde: 116
"Türkiye Büyük Millet Meclisi, üye tamsayısının beşte üç çoğunluğuyla (yani 360 oyla) seçimlerin yenilenmesine karar verebilir. Bu halde Türkiye Büyük Millet Meclisi genel seçimi ile Cumhurbaşkanlığı seçimi birlikte yapılır… Cumhurbaşkanının ikinci döneminde Meclis tarafından seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde, Cumhurbaşkanı bir defa daha aday olabilir."
Maddeler aslında gayet açık.
Eğer seçim 2023'te, yani zamanında yapılırsa iki kez seçildiği için Erdoğan aday olamaz. Eğer TBMM erken seçim kararı alırsa, mevcut Cumhurbaşkanı yani Erdoğan, üçüncü kez aday olabilir. Ama bildiğiniz gibi AKP ile ortağı MHP'nin Meclis'te erken seçim kararı alacak 360 sandalyesi yok.
Nitekim bu maddelere dayanarak, hukukçular Sözcü muhabiri Yusuf Demir'e şöyle demişler:
Sabih Kanadoğlu (Yargıtay Onursal Başsavcısı): Cumhurbaşkanı Meclis'te bir erken seçim kararı alınırsa aday olabilir, onun dışında mümkün değil."
Prof. Ergun Özbudun: " Durum çok net, tartışılacak bir tarafı yok. Gayet açık. Meclis 5'te 3 çoğunlukla seçimlerin yenilenmesine karar vermedikçe üçüncü defa aday olamaz."
Prof. Levent Köker: "Benim kişisel kanatim üçüncü defa seçilememesi gerekir."
Prof. Süheyl Batum: "Meclis karar almadıkça seçilemez."
Peki akademisyenler böyle diyor da, Cumhurbaşkanı'nın Baş Hukuk Danışmanı Mehmet Uçum ne diyor? Mehmet Uçum, geçen hafta Ahmet Hakan'ın programındaydı, gazeteci dostumuz Şaban Sevinç'in bu konudaki sorusuna şu yanıtı verdi:
"101'inci maddenin yürürlüğe girdiği tarih 2017'dir. Eski 101'inci madde tümüyle değiştirilmiştir, o madde yeniden yazılmıştır. Bir kanunun bir maddesinin tümden değiştirince, eski maddenin hukuki hayatının sona ermesi demektir. Dolayısıyla iki döneme ilişkin eski dönem kısıtı ortadan kalkmış bir maddedir. Kısaca 101. Madde tümden değiştirildiği için, aynı şeyler yeniden yazılsa da, eski dönemi kapsaması hukukun en temel mantığına aykırıdır. Dolayısıyla bu 101. Madde'nin yürürlük tarihi 2017'dir."
Biraz karışık ama Mehmet Uçum diyor ki, bu madde, kelimeleri aynı olsa da, yeniden kabul edildiği için 2017'den sonrasını bağlamaz. Yani Erdoğan'ın ikinci kez seçilmesinin önünde engel değildir.
Tabii ben bir gazeteci olarak, bunu anlamakta biraz zorluk çekiyorum. Yani madde gayet açık, "İki kez seçilemez" diyor ve istisnai bir kayıt da konulmamış. Artık bunun nesini tartışacağız. Ama Mehmet Uçum, böyle bir yorum getiriyor.
Kendisi, daha önce çalıştığım medya kuruluşundaki bir davamda benim kişisel avukatlığımı da yapan dostum Mehmet Uçum'un bu sözlerine dayanarak diyebiliriz ki, Erdoğan Anayasa'nın üstteki iki maddesine rağmen, 2023'te aday olacak. Zaten MHP Lideri Bahçeli'nin "Adayımız Erdoğan" sözleri de bunu kanıtlıyor.
Bu durumda top YSK'ya, yani Yüksek Seçim Kurulu'na geçecek. YSK'nın, Erdoğan'ın talebine kabul edeceğini tahmin etmek zor değil. Çünkü 2017 referandumunda, yasanın açık hükmüne rağmen mühürsüz oyları geçersiz saydılar.
Peki buna anayasa hukukçuları ne diyor?
Bunun yanıtını da Prof. Levent Köker Sözcü'de daha önce vermiş, şöyle diyor:
"Benim kişisel fikrim, 3'üncü defa seçilememesi gerekir. Anayasalarda sistem yazmaz. Dolayısıyla Parlamenter Sistem'den, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ne geçtik diye bir düzenleme yapılmış değildir. Ama bu konuda nihai kararı günü geldiğinde Yüksek Seçim Kurulu verecektir. Onun hangi yoruma itibar edeceğini şimdiden bilemeyiz. Bugünkü şartlar altında, şu an mesela böyle bir şey hemen gündeme gelse YSK böyle bir ret kararı verebilir mi diye sorsanız. Bence veremez kolay kolay ama belli de olmaz."
Bu konuda, Ankara'nın duayen gazetecilerinden Orhan Uğuroğlu'nun bir alternatifi daha var. Uğuroğlu, böyle bir durumda, diğer cumhurbaşkanı adaylarının Anayasa Mahkemesi'ne hak ihlali başvurusunda bulunabileceğini ve Yüksek Mahkeme'nin devreye gireceğini söylüyor. Yani son kararı Anayasa Mahkemesi verecek.
Belki de MHP Lideri Devlet Bahçeli, bu yüzden 'Anayasa Mahkemesi'ni kapatın' diyor.
Tüm bu tartışmalar sürerken ve Mehmet Uçum CNN'de Erdoğan'ın aday olacağını söylerken, Prof. Süheyl Batum KRT TV'de, yine de tersini savunuyordu.
Bu konuyu daha çok tartışacağız.