Emeklilikte yaşa takılanlarla (EYT) ilgili çalışmalar sürerken, düzenlemenin yıl sonunda Meclis''e gelebileceği belirtilmişti. Türkiye gazetesi yazarı İsa Karakaş; EYT düzenlemesinden geri dönüş olmayacağını belirterek "EYT’liler çıkarılacak yasanın yürürlüğe konacağı ocak ayında emeklilik dilekçelerini verse bile açıklanan 2023 şubat ayından itibaren maaş alabileceklerdir" dedi.
Türkiye gazetesi yazarı İsa Karakaş, bugünkü köşe yazısında "Bu saatten sonra EYT düzenlemesinden geriye dönüşün mümkün olmadığını söyleyebiliriz. Zira EYT’ye ilişkin yasal düzenleme yapılacağı hükûmetin en yetkilileri tarafından kamuoyuna defalarca açıklandı, söz verildi" dedi.
Karakaş yazısında "Peki EYT’liler en erken ne zaman emekli maaşı alabilecek?" diyerek şunları yazdı:
"Bu sorunun cevabını sağlıklı olarak tahlil etmek için 2023 Yılı Merkezî Yönetim Bütçe Kanununun TBMM’de yapılacak görüşmeleri ile hazırlanacak SGK bütçesi ve hükûmet kanadından yapılan açıklama ve planlamalara bakmak lazım… Buna göre EYT takviminin aşağıdaki şekilde cereyan edeceği değerlendirilmektedir.
1 Ekim TBMM açılışı. Ekim ayında öncelikli olarak kamuda çalışan sözleşmelilerin kadroya alınması çalışmaları,
15 Ekim merkezî bütçe görüşmeleri. En geç 31 Aralık 2022 günü itibarıyla Resmî Gazete’de yayımlanması, Aralık ayı içinde EYT yasa teklifinin TBMM’de görüşülmesi. Bu bağlamda EYT düzenlemesine ilişkin çıkarılacak kanun en erken aralık içinde kabul edilecektir. Yürürlük tarihi 2023 yılının ocak ayı olması değerlendirilmektedir. Emekli aylığına genel olarak emeklilik talebini takip eden aydan itibaren hak kazanılmakla birlikte sigortalılık statüsüne göre işlemler değişmektedir.
Buna göre; SSK ve Bağ-Kur sigortalılardan emeklilik aylığına hak kazananlara, yazılı istek tarihinden sonraki, Emekli Sandığı (4/1-c) sigortalılardan yaşlılık aylığına hak kazananlara, yetkili makamdan alınan emekliye sevk onayı üzerine görevleriyle ilişiğinin kesildiği tarihi takip eden, Emekli Sandığı (4/1-c) sigortalılardan her ne şekilde olursa olsun görevinden ayrılmış ve daha sonra başka bir sigortalılık hâline tabi olarak çalışmamış olanlar ile kontrol muayenesi sonucu aylığı kesilenlerden yaşlılık aylığına hak kazananlara ise istek tarihini takip eden, ay başından itibaren aylık bağlanmaktadır. Bu bağlamda EYT düzenlemesine ilişkin çıkarılacak kanun en erken aralık içinde kabul edilse ve yürürlük tarihi 2023 yılının ocak ayı kabul edilse bile EYT’lilerin en erken 2023 yılı şubat ayında emeklilik maaşına kavuşabilecekleri kanaatindeyim. Keza EYT’liler çıkarılacak yasanın yürürlüğe konacağı ocak ayında emeklilik dilekçelerini verse bile açıklanan SGK mevzuatı gereğince takip eden şubat ayından itibaren maaş alabileceklerdir."
HEMEN EMEKLİLİK FORMÜLÜ
Öte yandan EYT yasası ile emeklilik için özellikle primi fazla olanların avantajı göze çarparken az primli olanlar için de çok alternatifli çözüm yolları üzerine çalışılıyor. Bu noktada 8 eylül 1999 öncesinde sigortalı olanlar açısından 5000 ile 5975 gün arasında prim gerekiyor. İşe girişe göre bu prim gün şartı da değişiyor. Ancak EYT''liler arasında bu primin çok üstünde günü olanlar da mevcut.
Buna göre erkekler için 9 bin gün (25 yıl) kadınlar için ise 7200 gün (20 yıl) bekleme süresi kadar primi olanlar açısından bir avantaj ortaya çıkıyor. Bu prim gününe ulaşan sigortalıların hemen emekli edilmeleri yaş şartına bakılmaması gündemde. Böylece yüksek primi olanlar bu avantajı kullanmış olacak.
YAŞ ŞARTI 3 YIL GERİYE ÇEKİLEBİLİR
8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olup hem 20 ve 25 yıllık süreyi dolduran hem de tablodaki 5000-5975 gün şartını tamamlayanlar açısından da iki alternatif söz konusu olacak. Bu sigortalıların yaş şartına bakılmadan emekli edilmesi gündemde. Ancak burada diğer bir alternatif olarak da belli bir yaş şaşını ya da yaş şartından belli bir süre düşürülmesi de değerlendiriliyor. Örneğin burada kadınlar için 48 erkekler için 50 ya da kadınlar için 50 erkekler için 52 gibi bir yaş sınırı getirilebilecekken listedeki yaş şartının 2 ya da 3 yıl geriye çekilmesi de söz konusu olabilecek. Burada yıl ve prim şartını tamamlamış olanların sayısının 1.5 milyonu bulabileceği burada da en alt seviyeden aylık bağlansa bile yıllık maliyetin 45-50 milyar lira arasında oluşacağı da değerlendirmeler arasında bulunuyor. Yaş düşürme durumunda ise kademeli bir emeklilik söz konusu olacak.
KISMİ EMEKLİLİK HAKKI...
Bu şartları tamamlayanların dışında emeklilik için gerekli 5000-5975 gün şartlarını tamamlayamayanlar da söz konusu. Bu sigortalıların da EYT kapsamına alınabilmesi için borçlanma imkanları değerlendiriliyor. Buna göre doğum, askerlik, yurtdışı, ihya, hizmet tespit davası, isteğe bağlı sigorta gibi imkanlarla eksik primlerin doldurulması ve EYT kapsamına dahil olunması mümkün olabilecek. Bu arada 3600 gün ile SSK''dan ve 5400 gün ile de Bağ-Kur''dan kısmi emeklilik hakkı da bulunacak. Kısmi emeklilikte yaş şartı biraz daha yukarı çekilecek. Böylece yaşını doldurmuş ama çalışma imkanı olmadığı için primini dolduramayanlar bu haktan yararlanacak.
BORÇLANMA TALEPLERİ
Bu arada eksik primlerin doldurulması konusunda mevzuatımızda bulunan borçlanma imkanlarına ilaveten bazı kesimlerin de borçlanarak EYT kapsamına girme talepleri bulunuyor. İşte o kesimler: İlk sigortalarını staj veya çıraklıkla başlatan sigortalılar bu süreleri borçlanmak ve işe giriş tarihi olarak tescil ettirmek istiyorlar. Geçmişte vergi mükellefi olmuş ancak Bağ-Kur kaydını ihmal etmiş olanlar ise geçmişe dönük borçlanma imkanı istiyor. Sigortadan önce doğum yapmış anneler ise bu çocukların da borçlanma yoluyla emeklilik hesabında kullanılmasını talep ediyor.