Milyonlarca vatandaşın beklediği EYT''de geri sayım başladı. Emeklilikte yaşa takılanlar için formüller merak edilirken, Çalışma Grubunun masasındaki EYT formülleri netleşti.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin''in bakanlık bünyesinde oluşturulan bir ekiple çalışma yürütüldüğünü duyurmasının ardından emeklilikte yaşı bekleyenler için heyecan artarken, yapılacak düzenleme ve çalışmaların kapsamı için pek çok formül de konuşulmaya başladı.
Takvim Gazetesi''nden Çığıl Ön Yener''in haberine göre; 9 Eylül 1999 öncesinde işe girenlerin, emeklilik için ilk sigortalı oldukları tarihe göre 5000 ile 5975 arası prim gününü, kadınlarda 20, erkeklerde 25 yılı tamamlaması gerekiyor. İlk formülde, bu 2 şartı tamamlayanlar yaşı dikkate alınmadan emekli olabilir
Burada primi eksik kalanların bu süreleri askerlik ya da doğum borçlanmasıyla tamamlaması da mümkün olabilirken, bu formül hayata geçerse yıl ve prim şartını tamamlamış herkese düzenleme çıkar çıkmaz emeklilik yolu açılacak
9000 GÜN FORMÜLÜ
Konuşulan bir başka formül de belirli prim gün sayısını tamamlayanların yaşa bakılmadan emekli edilmesi. Burada konuşulan prim gün tutarları kadınlar için 7200, erkekler için de 9000 gün. Bu formül ile emeklilik için 9 Eylül 1999 öncesinde uzun vadeli sigorta kollarında sigortalı olarak çalışmaya başlamak, kadınlarda 20 yıllık yani 7200 prim gününü, erkeklerde de 25 yıllık yani 9000 prim gününü tamamlamış olmak yeterli bulunacak. Bu şartları karşılayanlar yaşa bakılmadan emekli aylığına kavuşacak.
YAŞ SINIRI
Yaşa takılanlara emeklilik için bir yaş sınırı da getirilebilir. Daha önce 50 yaş sınırı getirilebileceği konuşulmuştu. Bu formüle göre EYT''lilerin emekli olması için prim ve yıl şartının yanı sıra 50 yaşını da tamamlaması gerekiyor.
KADEMELİ EMEKLİLİK
Yaşı bekleyenlere ''kademeli'' emeklilik imkanı sunulması üzerinde de duruluyor. Bu formül 9 Eylül 1999''dan önce sigortalı olanlarda istenen yaş koşulunun kademeli olarak düşürülmesini içeriyor. Oluşacak yeni kademeler çalışmalar sonucunda ortaya çıkacak. 9 Eylül 1999''dan önce sigortalı olup emeklilik için yıl ve prim şartını tamamlayanlar bu formülle şimdikinden daha erken yaşta emekli olabilecek. Bazı EYT''liler yasa çıkar çıkmaz emekli aylığına hak kazanabilecek.
3600 GÜN İLE EMEKLİLİK
9 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olanlar 15 yılı (bu süre doldu) ve 3600 gün (10 yıl) primi tamamladıklarında kadınlar 50, erkekler de 55 yaşı da doldurmak kaydıyla kısmi emeklilik hakkı kazanıyor. Emeklilik yaşları ise bu 3 şartı bitirdikleri tarihe göre değişiyor. Kadınlarda 58, erkeklerde 60 yaşı bulan şartlar ortaya çıkıyor. Yeni düzenlemede, 3600 günle emeklilikte de yaş şartı aranmayabilir. Bu durumda 3600 günü olan kadınlar 50, erkekler 55 yaşında emekli olabilir.
AVRUPA MODELİ
Bazı Avrupa ülkelerinde uygulanan kesintili emeklilik modeli de tartışılan seçenekler arasında. Bu formülde, emeklilik için kaç yıl kaldıysa her yıl için belli oranda aylıktan kesinti yapılıyor. Daha az maaşla daha erken emeklilik ortaya çıkıyor. Yine Avrupa''da uygulanan bir formül de geçici kesintili emeklilik. Buna göre, sigortalı belli bir kesintiyle erken emekli oluyor. Ancak yasanın söylediği yaşa gelip emeklilik şartları oluşunca kesinti ortadan kalkıyor. Bizde de bu modellerin uygulanıp uygulanmayacağı çalışmalar sonucunda belli olacak.
YIPRANMA HAKKI
Bazı meslek gruplarında emekliliği öne çekmek için yıpranma seçeneği söz konusu olabilir. Özellikle yıpranma hakkı bulunmayan ağır işlerdeki işçilere erken emeklilik sağlanabilir. Bazı meslek grupları için yaş aşağı çekilebilir.