Türkiye konut satışıyla vatandaşlık veren 100 ülke arasında küresel liderliğe oturdu. AB ise vatandaşlık vermenin bedelinin ağır olduğunu görerek hızlıca geri adım attı.
Türkiye dünyada konut satışıyla en çok vatandaşlık veren ülke. Yatırım yoluyla vatandaşlık sağlayan 20 ülke arasında yer alan Türkiye, küresel vatandaşlık satışlarının yarısını gerçekleştirerek zirveye oturdu. Avrupa ülkeleri ise ülkeleri tehdit eden bu karardan geri adımı hızlandırdı.
İspanya, yatırım karşılığında Avrupa Birliği (AB) vatandaşı olmayanlara hızlı bir şekilde oturum izni veren “altın vize” uygulamasını kaldırmayı planlayan ülkeler arasına giriyor. İspanya Başbakanı Pedro Sanchez, “Konuta erişimin bir hak olmasını ve sadece ticari spekülasyon konusu olmamasını garanti altına almayı” amaçladıklarını belirterek “Konut piyasasının muazzam bir baskı altında olduğunu, talep gören yerlerde yaşayan ve çalışan insanlar için uygun fiyatlı konut bulmanın imkansız hale geldiğini” söyledi.
Birçok yatırımcı, programı yeni bir yerde yeni bir hayata başlamak veya kendi ülkelerindeki siyasi, sosyal veya ekonomik risklerden kaçmak için bir fırsat olarak görüyor. Ancak yolsuzlukla mücadele kampanyacıları ve siyasetçiler, sistemin kötüye kullanılabileceğini ve konut fiyatlarının çok sayıda ülkede yerel halk için erişilemez hale geldiği konusunda uyarıyor.
"Altın vize" programı, zengin yabancılara büyük bir yatırım karşılığında başka bir ülkede yaşama ve çalışma hakkı sunuyor. Vizeyi almak için gereken miktar, Panama’da bir konuta 100 bin dolarlık yatırımdan, Lüksemburg’da yerleşik bir finans kuruluşuna 21,4 milyon dolarlık depozito yatırımına kadar uzanıyor. Bunun yanı sıra bir de “altın pasaport” uygulaması var. Bu da varlıklı kişilere, başvurdukları ülkede çalışma ve oy kullanma da dahil olmak üzere vatandaşların sahip olduğu tüm hak ve özgürlüklere erişim sağlıyor.
‘TÜRKİYE EN ÇOK VATANDAŞLIK SATAN ÜLKE’
BBC’ye konuşan İngiltere’deki London School of Economics’te Siyaset Sosyolojisi Doçenti ve Altın Pasaport: Milyonerler için Küresel Hareketlilik kitabının yazarı Dr. Kristin Surak, altın vize veren yaklaşık 60 ülke olduğunu söylüyor: Yaklaşık 20 ülkenin yatırım yoluyla vatandaşlık sağladığını ve bu ülkelerin yarısının yılda 100’den fazla başvuru aldığını belirten Surak, “Türkiye en çok vatandaşlık satan ülke” diyor. Surak’ın yaptığı araştırmalara göre, Türkiye’nin altın pasaport programına yapılan başvurular, yıllık küresel vatandaşlık satışlarının yaklaşık yarısını oluşturuyor. Surak ayrıca Malezya ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin (BAE) popüler destinasyonlar olduğunu belirtiyor. Saint Kitts, Dominika, Vanuatu, Grenada, Antigua ve Malta da altın pasaport veren başlıca ülkeler arasında.
Portekiz’de hala fonlarda sermaye transferi ve araştırma faaliyetlerine yatırım yoluyla uygulama sürdürülüyor. Altın vize ve pasaportlar, daha iyi iş fırsatları, yaşam tarzı, eğitim imkanları veya sağlık hizmetleri arayan zengin insanlar arasında popüler. Altın vize veya pasaport nasıl alınıyor? Düzenlemeler ülkeye ve yatırım türüne göre değişiyor.
Örneğin Türkiye, 400 bin dolar veya daha yüksek değerli konut satın alan yabancılara altın pasaport imkanı tanıyor. Lüksemburg gibi bazı diğer ülkeler ise mevcut bir Lüksemburg şirketine en az 536 bin dolar veya bir finans kuruluşuna 21,4 milyon dolarlık yatırım karşılığında altın vize imkanı veriyor. Birçok ülke, araştırma geliştirme faaliyetleri için bağış veya yatırım da kabul ediyor. Hükümetlerin bu tür uygulamaları yürütmesindeki en önemli motivasyonlardan biri, ülkelerine sermaye transferini sağlamak ve ekonomiyi canlandırmak.
Dr. Kristin Surak ve Yusuke Tsuzuki tarafından hazırlanan ve Journal of Ethnic and Migration Studies dergisinde yayımlanan bir araştırmaya göre, 2013-2019 yılları arasında Portekiz’in yabancı yatırımlarının yüzde 14,4’ü altın vize yoluyla geldi. Bu oran Letonya’da yüzde 12,2, Yunanistan’da ise yüzde 7’nin üzerindeydi. Kampanyacılar altın vize ve pasaport uygulamalarının yolsuzluk ve yerel halk için konut krizine yol açabileceği yönünde uyarıyor.