Hatay''ın Reyhanlı ilçesinde Suriyeli nüfusu yerleşik Reyhanlı nüfusunu aşmış. İlçenin sınırda yer alması bunun en büyük sebeplerinden biri.
Cumhuriyet''ten Mustafa Çakır''ın haberine göre, sınır beton duvarlarla örülü. İlçenin girişinden itibaren sokaklarında yoğun olarak Suriyeli işyeri isimleri görmek mümkün. Tatlıdan kozmetiğe, mefruşattan kasaba, kahveciden toptancıya kadar Suriyelilerin açtığı birçok işyeri var. İlçede, sokaklarda dilenen yoksul Suriyeliler de görülüyor. Nüfusun bir bölümünün akrabaları Suriye tarafındaymış. Savaş çıkınca onlar Türkiye’ye akrabalarının yanına gelmiş. Yoksul Suriyeliler kentin kenar mahallerindeki “ambar” denilen banyo, tuvaleti bile olmayan yerlerde kalıyor. Normalde kiraların 1000-1500 lira olduğu, “ambar” denilen yerlerin ise 300-500 liraya kiralandığı belirtiliyor.
Esnaf, Hatay genelinde olduğu gibi Reyhanlı’da da Suriyelilerle birlikte ilçenin kalabalıklaştığını, trafikte, altyapıda sorunlar çıktığını dile getiriyor. “Bir ilçenin içerisine başka bir ilçeyi yerleştirirseniz sorun olur” vurgusu yapılıyor.
İlçe esnafı genellikle “Suriye’de şartlar oluştuğunda gitmelerini isteriz tabi” diyor. Ancak genel olarak kimse zorla gönderilmesini de istemiyor. Suriyelilerin geliş nedenlerine dikkat çekiyorlar. “Bombalar altında yaşayarak, oraları terk edip geldiler” görüşü dile getiriliyor. Kentte ilk başlarda olsa da son dönemde kavga, tartışma gibi olaylar yaşanmadığı belirtiliyor.
ESNAFIN "HAKSIZ REKABET VAR" ÇIĞLIĞI
Lokanta işleten esnaf ise Suriyelilerin iş yerlerinden çok şikâyetçi. İsimleri geçsin istemiyorlar. Ancak bu şekilde konuşuyorlar. “Kasap adı altında lokanta çalıştırıyorlar. Başkasının adına dükkân açıyorlar. Vergi ödemiyorlar. Muhasebe diye bir şey yok. Elektrik, su parası ödemiyorlar. Yardım alıyorlar. Daha ucuza et satıyorlar. Haksız rekabet var” iddialarında bulunuyorlar.
SURİYELİLER YÜZÜNDEN İŞYERLERİNİ KAPATANLAR VAR
Bazıları da Suriyelerin bu haksız rekabeti nedeniyle dükkânını kapatmak zorunda kalmış. Onlardan birisi yetkililere şöyle sesleniyor:
“Yarın onlar gider, ben kalırım. Neden buna izin veriyorsunuz? Eskiden onlar bizim işyerlerimizde çalışıyorlardı. Şimdi bizim insanımız onların iş yerlerinde işçi olarak çalışmaya başladı.”
"BURASI VATANIMIZ, GERİ DÖNMEYİZ"
Yaklaşık sekiz yıldır Türkiye’de bulunan Suriyelilerden bazıları vatandaşlık aldıklarını dile getiriyor. Bazıları iki, üç yıl sonra alacaklarını söylüyor. Yeniden Suriye’ye dönmek isteyip istemediklerini sorduğumuzda, “Dönmeyeceğiz. Burası artık bizim vatanımız oldu” diyorlar. Türkiye’deki insanlarla hiçbir sorun yaşamadıklarını, çok memnun olduklarını vurguluyorlar. Bazılarının çocukları da Türkiye’de okumuş.
Toptancılardaki ürünlerin hemen hemen tamamının üzerinde Arapça yazılar var. Şekerden salçaya kadar ürünler bu şekilde satılıyor. Nerede üretildiklerini sorduğumuzda, hepsinin Türkiye’de üretildiğini savunuyorlar. Ancak yerli esnaf bu ürünlerin Suriye’de üretilip, Türkiye’ye getirildiğini iddia ediyor.
BELEDİYE: SORUN YOK
Reyhanlı Belediyesi’ni de ziyaret ettik. Nöbetteki zabıta memurları ile konuştuk. Kentteki Suriyelilerin ekonomiyi canlandırdıklarını düşünüyorlar. Hatta, “Burası eskiden köy gibiydi, Suriyeliler ile birlikte ekonomi de canlandı” görüşünü dile getiriyorlar. “Vergi kaçırılıyor” iddiaları konusunda, Suriyelilerin işyerlerinin kontrollerinin yapıldığını, vergi levhaları bulunduğunu, vergi kaçırma gibi bir durumun söz konusu olmadığını belirtiyorlar. Kentte güvenlik ve asayiş konusunda bir sorun olmadığını da söylüyorlar.
ET FİYATLARI SURİYELİLER TARAFINDAN BELİRLENİYOR İDDİASI
Lokanta esnafı önemli bir iddiada bulunuyor. Kentteki mezbahanın Suriyelilere verildiği eleştirisi var. İlçedeki et fiyatlarının Suriyeliler tarafından belirlendiğini dile getiriyorlar.
Reyhanlı’da kira ve emlak fiyatlarının Suriyeliler ile birlikte arttığına da dikkat çekiliyor. Yurttaş, “Bin liraya oturduğumuz yere 3 bin lira veriyorlar. Üç aile gelip oturuyorlar. Ev bulamıyoruz. Emlak fiyatları çok arttı. İşyerleri için de aynı durum geçerli. Gelip daha fazla paraya kiralayabiliyorlar” diye yakınıyor.
"TÜRKİYE''NİN YAPTIĞINI KİMSE YAPMAZDI"
İlçe genelinde Suriyelilere ait çok sayıda işyeri var. Ancak esnafın, “Halep Çarşısı gibi” dediği bir caddede işyerlerinin neredeyse hemen hemen tamamı Suriyeli. Toptancıdan kuyumcuya, giysi mağazasından kuruyemişçiye kadar birçok işyeri var. Alışveriş yapanların da büyük çoğunluğu Suriyeli. Burada işyeri açan Suriyeliler ile de sohbet ettik. Biraz tedirginler. Kendimizi tanıtınca içeriye misafir ediyorlar. Hepsi Türkiye’ye minnettar olduklarını vurguluyor. “Türkiye’nin yaptığını kimse yapmazdı. Bize çok yardım etti” diyorlar.
"BİZİM FAKİRİMİZ BİZE YETİYOR"
CHP Hatay İl Başkan Yardımcısı Tamer Apiş, ilçede kayıt dışı bulunanlarla birlikte yaklaşık 200 bin civarında Suriyeli bulunduğunu söyledi. Apiş, “Her sektörde varlar. Vergi ödemiyorlar. Kendi insanlarını çalıştırıyorlar. Tüm bunlar bizim esnafın aleyhine oluyor. Eskiden bu ilçede herkes birbirini tanırdı. Şimdi öyle bir şey yok” ifadelerini kullandı.
Suriyelilerin bir kısmının yoksul ancak büyük bir bölümünün varlıklı olduğuna işaret eden Apiş, “Bizim fakirimiz bize yeter. Kendi fakirimizi bu fakirlikten kurtaralım” diyor.