Yaz aylarının başlaması ile artan hava sıcaklıkları birtakım sağlık sorunlarını da beraberinde getirir. Sıcaklık ve nem artışına bağlı olarak vücut ısısı artar ve metabolizma bu yeni duruma uyum sağlamaya çalışır.
Kalp debisinde düşme, doku ve organlarda oksijenlenmede azalma, kalp atım sayısı ve kan basıncındaki artış nedeniyle yaz aylarında özellikle yüksek tansiyon, kalp yetmezliği ve koroner kalp hastalıklarında artış gözlenir.
Ayrıca sıcaklıkların etkisiyle artan terleme ile birlikte su ve mineral kaybı sonucu bayılma hissi, bulantı, baş dönmesi gibi sağlık problemleri de görülebilir. Yaz aylarında özellikle bebek ve çocuklarda ishal görülme sıklığı artar.
Ayrıca sıcak havalarda besinlerin bozulma riski de artar ve besin kaynaklı zehirlenmeler sık görülür. Yaz sıcaklığından en çok etkilenenler çocuklar, yaşlılar, hamileler, kalp ve şeker hastalığı olan bireylerdir.
Yaz aylarında dikkat edilmesi gereken bazı beslenme önerileri şu şekildedir:
- Yaşamın her döneminde yeterli ve dengeli beslenme sağlığın korunması için esastır. Bu nedenle, dört besin grubunda bulunan gıdalardan 3 ana ve 3 ara öğünde yeterli miktarlarda alınmalıdır.
- Kahvaltı günün en önemli öğünüdür. Yaz aylarında yapılacak kahvaltıda az yağlı peynirler, zeytin ve taze sebzeler bulunmalı; süt, meyve suyu, ıhlamur ve kuşburnu gibi bitki çayları tercih edilmelidir.
- Yaz aylarında yağlı besinlerin ve yağda kızartmaların tüketiminden kaçınılmalı, yemeklerde bitkisel sıvı yağlar kullanılmalıdır. Yemekleri pişirirken ise kızartma ve kavurma yerine haşlama, ızgara, kendi suyunda veya az suda pişirme gibi sağlıklı yöntemler tercih edilmelidir.
- Yaz aylarında vücut direncini artırmak ve vücudun yeterli miktarda vitamin ve mineral almasını sağlamak için günde en az 5 porsiyon sebze ve meyve tüketilmelidir.
- Kan şekerini hızla yükselten ve hızlı düşüren besinlerin tercih edilmemesi gerekir. Basit karbonhidrat olan saf şeker ve şekerli besinler yerine kepekli ekmek, makarna, bulgur gibi lifli besinlerin tüketilmesine özen gösterilmelidir.
- Enerjisi yüksek hamur tatlıları yerine sütlü tatlılar, meyve tatlıları veya dondurma tercih edilmelidir.
- Terleme ile artan sıvı ve mineral kaybının önlenmesi için yeterli sıvı alımı önemlidir. Ayrıca, yeterli sıvı alımı vücutta oluşan toksinlerin (zararlı öğeler) atılması, vücut fonksiyonlarının düzenli çalışmasında, metabolizma dengesinin sağlanmasında ve vücutta pek çok biyokimyasal reaksiyonun gerçekleşmesinde son derece önemlidir. Bu nedenle, her gün en az 2-2,5 litre (12-14 su bardağı) su içilmelidir.
- Besin zehirlenmeleri özellikle yaz aylarında artar. Çoğunlukla hafif seyirli ve kısa süreli olmalarına karşın, bazı durumlarda zehirlenme ağır seyretmekte ve ölümcül olabilmektedir. Özellikle yaz aylarında dışarıda ve açıkta satılan yiyeceklerin tüketiminden kaçınılmalı, çabuk bozulan potansiyel riskli besinler (et, yumurta, süt, balık vb.) açıkta bekletilmemeli, besinlerin hazırlanması ve pişirilmesi aşamalarında hijyen kurallarına özen gösterilmelidir.
- Yaz aylarında özellikle rota virüslerden kaynaklanan bebek ve çocuklarda yaygın olarak görülen ishallerin önlenmesinde el hijyeni ile sebze ve meyveleri yemeden önce iyice yıkamak çok önemlidir. İshali olanlar en yakın sağlık kuruluşuna başvurmalıdır.
Kaynak: T.C. Sağlık Bakanlığı, Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, Obezite, Diyabet ve Metabolik Hastalıklar Daire Başkanlığı