Korona virüsü atlatan hastalar sonrasında çeşitli sağlık sorunları ile karşılaşıyor. Uzman hekimler, korona sonrası yaşanan problemlere karşı uyarırken, dikkat edilmesi gerekenleri de sıraladı. Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Servet Kayhan, “Korona virüs sonrası damar tıkanıklıkları en ciddi problem olarak karşımıza çıkmakta. Hastaneden çıkan bazı hastalarda birkaç ay sonra ani bir kalp kriziyle ölüm vakaları gözlemlenebiliyor” dedi.
İŞTE EN CİDDİ PROBLEMLER
Korona virüsün vücudun hemen hemen tüm sisteminin tamamını etkilediğini belirten Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Servet Kayhan, korona virüs sonrası dönemin hastalarda birtakım kalıcı şikâyetlerin oluşmasına yol açtığına dikkat çekti. Korona virüs sonrası şikâyetlerin özellikle inatçı öksürük, nefes darlığı, nefes kapasitesinde düşme, kişinin normal yaşam performansında azalma, egzersiz kapasitesi ve solunum fonksiyonlarında düşme şeklinde görüldüğünü anlatan Prof. Dr. Kayhan, enfeksiyonun sinir, kas, iskelet sistemi, sindirim ve hatta ürogenital sisteme ulaşarak üreme fonksiyonlarını da etkileyebildiğini söyledi. Yoğun bakım süreci yaşamış hastalarda tedavi sonrasında akciğerlerde damar tıkanıkları ve akciğerin fonksiyonlarını kaybetmesine sık rastladıklarını söyleyen Prof. Dr. Servet Kayhan, “Korona virüs sonrası en önemli problem olarak Kovid-19’un damar duvarında yapmış olduğu tromboemboliler yani damar tıkanıklıkları en ciddi problem olarak karşımıza çıkmakta” şeklinde konuştu.
“ANİ KALP KRİZİ VAKALARI DAMAR HASARI KAYNAKLI”
Korona virüs tedavisi sonrası hastaneden çıkan bazı hastalarda birkaç ay sonra ani bir kalp kriziyle ölüm vakalarının gözlendiğini belirten Prof. Dr. Kayhan, şöyle konuştu: “Bunlar aslında ortaya çıkan damar hasarından kaynaklı, akciğer damar tıkanması hasarından kaynaklı ölümlerdir. Covid hasarı koroner damarlarda tıkanmaya yol açarsa kalp krizine, akciğer damarlarında tıkanmaya yol açarsa pulmoner emboliye beyin damarlarında tıkanmaya yol açarsa serebrovasküler embolilere yol açabilmektedir.” Korona virüs enfeksiyonunun sistemik bir hastalık olduğunu vurgulayan Romatoloji Uzmanı Prof. Dr. Mehmet Soy, romatoloji polikliniğine gelen hastalarda sıklıkla kas ve eklem ağrıları ile şiddetli sırt ağrıları şikayetlerini gözlediklerini söyledi.
SAÇ DÖKÜLMESİ, DİŞ ETİ İLTİHABI...
Kovid-19’un iltihaplı başka romatizmal hastalıkları da tetikleyebildiğini belirten Prof. Dr. Soy, “Hasta, ‘ben yorgunum, eski enerjimi elde edemedim’ diyor. Bilişsel yeteneklerde yani öğrenme, hatırlama gibi zihinsel yeteneklerde azalma var, beyin sisi gibi bir isimlendirme kullanılıyor bu anlamda. Hasta yoğun bakımda yatıp çıktığını, entübe edildiğini bile hatırlayamayabiliyor. Saç dökülmesi gibi, diş eti iltihapları gibi, diş çürümeleri gibi farklı şikayetler de var” açıklamasını yaptı.
"VİRÜSÜN KALINTILARI VÜCUTTA KALIYOR"
Bu şikayetlerin tedavide kullanılan ilaçların yan etkilerinden de kaynaklanabileceğini, bu konuda araştırmaların sürdüğünü belirten Prof. Dr. Mehmet Soy, şöyle konuştu: “Virüsün kalıntıları vücutta kalıyor, hepsi hemen atılmıyor. Bunların atılması sırasındaki immün reaksiyonlar bu sorunları yaratıyor deniyor. Bir diğer görüş de, virüs zaten 150 çeşit hücreye giriyor, beyin, kalp, damar sisteminde zararlara yol açıyor. Vücudun toparlanması zaman alacak belki de bir kısmı sekel olarak kalacak iddiaları var. Bağışıklık sisteminin aktivitesinin devam ettiği yani biraz otoimmün mekanizmalarla dokularda hasar yapmaya devam ettiği şeklinde görüşler var. Bunlar zamanla değişebilir. Bu virüs herhangi bir virüs gibi tek bir oranı etkileyip geçen bir virüs değil biraz daha sistemik bir hastalığa yol açan bir virüs.”
“MİGREN ATAKLARINDA ARTIŞ GÖRÜLÜYOR”
Koronavirüsün ‘Nöro Covid’ adıyla nörolojik sistemi etkileyen hastalıklara da yol açabildiğini belirten Nöroloji Anabilim Dalı Dr. Öğr. Üyesi Emir Ruşen, koronavirüs enfeksiyonunu akut ve kronik dönem nörolojik bulgular olarak ikiye ayırarak incelediklerini ifade ederek hastalığın ilk döneminde virüsün kan yoluyla ve sinir kanalıyla santral sinir sistemine ulaşabildiğini belirtti. Dr. Emir Ruşen, “Demans (bunama) tablosu burada çok rastladığımız bir tablodur. Virüs, beyinde glial hücreleri çok etkiliyor. Virüsün beyin içindeki santral ya da periferik sinir sistemi etkilerini yaygın bir şekilde görmekteyiz. En çok görülen nörolojik semptomlardan biri de baş ağrısı. Avrupa’da 11 ülkede 59 bin 256 hasta üzerinde nörolojik semptomların araştırıldığını ve yüzde 13’e yakın oranda baş ağrısı semptomunun ortaya çıkarıldığı saptandı.
Korona virüs geçiren hastada migren şikayeti varsa migren ataklarının sıklığında ve şiddetinde de bir artış görüyoruz. Özellikle yoğun bakım tedavisi gören hastaların yaşadığı ölüm kaygısının da ciddi panik bozukluğuna neden olduğu biliniyor” dedi.
EN ÇOK KAS EKLEM AĞRILARI
Korona virüs atlatan kişilerde görülebilen hastalık sonrası sendromlar arasında en çok kas, eklem ağrıları ve huzursuz bacak sendromu şikayetlerini aldıklarını belirten Fizik tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Dr. Sezai Şahin de hastaların halsizlik, yorgunluk, bitkinlik ve kist şikayetleri yanında koku ve tat alamama şikayetleri ile geldiklerini belirtti. Tedavisi sürecinde Türkiye'de korona virüs sonrası ilk solunum rehabilitasyonunu başlatan klinik oldukları bilgisini paylaşan Dr. Şahin, hastaları temel yürüme ve egzersiz hareketleriyle güçlendirmeye çalıştıklarını anlatarak şu bilgileri verdi:
“Korona virüs sonrası hastalarda çok belirgin olarak atrofi (organ-doku küçülmesi) gelişiyor. Kliniğe aldığımız hastalarda önce bir değerlendirme yapıp korona virüs öncesi ve sonrası 6 dakikalık yürüme testi ile değerlendiriyoruz.
Bisiklet ya da yürüme bandı ile ama daha çok bisikleti tercih ederek nabız ve solunumu kontrol ediyoruz. Solunumda düşme olursa çalışmalarımızı buna göre beliriliyoruz. Solunum kapasitesini artırmaya yönelik hastaya doğru nefes almayı öğretiyoruz. Doğru nefes alma ile hasta sonraki yaşamında da özellikle hipoksi (oksijen yetmezliği) kaynaklı hastalıklara karşı da büyük oranda faydalanmış oluyor.”
Korona virüs enfeksiyonu geçiren hastalarda ağrıları olanlara nöral terapi ile çok ciddi cevaplar aldıklarını, hem enfeksiyon süreci hem de tedavi sonrasında ozon tedavisini de başarıyla kullandıklarını belirten Dr. Sezai Şahin, “Hasta serviste yatarken ya da yoğun bakımdayken durumuna göre özellikle de yoğun bakımlarda ozon dozlarını ayarlayarak uyguladık. Ozon tedavisi yaparak hastaların yaşam kalitelerini, solunum kapasitelerini arttırarak ağrılarını da kontrol altına alıyoruz. Hastaların yürüme mesafelerini bu şekilde ciddi olarak arttırdık” dedi. Dr. Şahin ayrıca, korona virüs geçiren hastalarda C vitamini, Omega 3 desteği ve ilave olarak D Vitamini ve Çinko takviyesini de çok önemli bulduğunu sözlerine ekledi.