Mahfi Eğilmez: Büyük düşüş olacak

Hazine'nin eski müsteşarı Dr. Mahfi Eğilmez, bloğunda Türkiye'nin ödemeler dengesini ele aldığı bir yazı kaleme aldı.

Eğilmez, yazısında artık yabancı sermayenin Türkiye'deki kısa vadeli yatırımlarda yer aldığına dikkat çekti. Cari açığın azalmasının olumlu bir gelişme olduğunu belirten Eğilmez, bunun üretimdeki düşüşün bir göstergesi olabileceğini ifade etti.

Eğilmez, yazısında konuyla ilgili olarak şunları aktardı:

"Ödemeler dengesi, geniş anlamıyla, bir ekonomide yerleşik kişilerin belirli bir dönem içinde başka ekonomilerde yerleşik kişilerle gerçekleştirdiği ekonomik işlemlerin sistemli kayıtlarını içeren istatistiksel bir rapordur.

Buradaki temel nokta, Türkiye'de yerleşik kişilerin yurtdışında yerleşik kişilerle gerçekleştirdiği işlemlerdir. Bu işlemlerde kullanılan paranın cinsi veya işlemleri gerçekleştiren kişilerin uyruğu önemli değildir. Ödemeler dengesinin en önemli alt kategorisi cari işlemler dengesidir.

Mal ve hizmet ticareti (ihracat ve ithalat) ile birincil ve ikincil gelir hesaplarını içeren cari işlemler hesabı, bu dengenin ana unsurlarını oluşturur. Cari işlemler hesabında, gelirler giderleri aştığında cari fazla, giderler gelirleri aştığında ise cari açık meydana gelir.

"TÜRKİYE'NİN CARİ AÇIĞI CİDDİ BİR DÜŞÜŞ YAŞADI"

Eldeki son verilere göre, Şubat 2024 ayına ait verilerle birlikte Türkiye'nin 12 aylık cari açığı 31,8 milyar dolar olarak belirlendi. Bu, Türkiye'de yerleşik kişilerin yabancı ülkelerdeki kişilerle yaptığı ticaret, hizmet alım ve satımları sonucunda ortaya çıkan açığı ifade ediyor. 2023 yılı Şubat ayında bu rakam 56,4 milyar dolardı. Bu verilere dayanarak Türkiye'nin cari açığının önemli ölçüde azaldığını söyleyebiliriz.

Cari açığın geçen yılın ilk iki aylık döneminin yüzde 30'una düştüğü görülüyor. Bu, olumlu bir gelişme olarak değerlendirilebilir. Ancak daha önemlisi, bu düşüşün sadece ihracattaki artış veya birincil gelirlerdeki artışla değil, aynı zamanda ithalattaki düşüşle sağlanmış olmasıdır. İthalattaki düşüşte altın ithalatına getirilen kısıtlamaların da etkisi olduğunu belirtmek gerekir.

Doğrudan yabancı sermaye yatırımlarında bir azalma görülmektedir. 2023 yılının ilk iki ayında 1.616 milyar dolar olan doğrudan yatırımlar, 2024'ün ilk iki ayında 1.150 milyar dolara gerilemiştir. Buna karşılık, portföy yatırımları (başlıca olarak borsa) 2,1 milyar dolardan 8,1 milyar dolara yükselmiştir. Bu, yabancı yatırımcıların Türkiye'ye olan ilgisinin arttığını ancak bu artışın daha çok kısa vadeli yatırımlara yönelik olduğunu göstermektedir.

2023 yılının ilk iki ayında, Türkiye'nin cari açığını finanse etmek için 14 milyar dolar rezerv harcadığı görülmüştür. Ancak 2024'ün ilk iki ayında bu miktar 12,4 milyar dolara düşmüştür. Cari açıktaki gerileme, rezervlerin finansman amacıyla kullanılan miktarını da azaltmaktadır.

Sonuç olarak, cari açıktaki bu düşüş döviz pozisyonu ve dış finansman ihtiyacı açısından olumlu bir gelişmeyi işaret etmektedir. Ancak bu düşüş, büyümedeki gerilemenin bir işareti olarak da görülmelidir. Üretim için önemli ölçüde ithal girdiye bağımlı olan Türkiye'nin ithalattaki düşüşü, üretimde başlayan düşüşün de bir işareti olabilir.