Mahfi Eğilmez: Çok büyük düşüş olacak

Hazine'nin eski müsteşarı Dr. Mahfi Eğilmez, son yazısında Türkiye'nin ödemeler dengesi konusunu ele aldı. Eğilmez, artık Türkiye'deki kısa vadeli yatırımlarda yabancı sermayenin önemli bir rol oynadığına vurgu yaptı.

Ayrıca, cari açığın azalmasının olumlu bir gelişme olduğunu dile getirerek, bu durumun üretimdeki düşüşün bir işareti olabileceğini belirtti.

Eğilmez, yazısında konuya ilişkin olarak şu ifadeleri kullandı:

"Ödemeler dengesi, geniş kapsamlı bir şekilde, bir ekonomide yerleşik kişilerin belli bir dönem içinde diğer ekonomilerde yerleşik kişilerle gerçekleştirdiği ekonomik işlemlerin sistematik kayıtlarını içeren istatistiksel bir rapordur.

Buradaki esas nokta, Türkiye'deki yerleşik kişilerin yurtdışında yerleşik kişilerle olan işlemleridir. Bu işlemlerde kullanılan paranın türü veya işlem yapan kişilerin milliyeti önem arz etmez. Ödemeler dengesinin en temel alt kategorisi ise cari işlemler dengesidir.

Mal ve hizmet ticareti (ihracat ve ithalat) ile birincil ve ikincil gelir hesaplarını içeren cari işlemler hesabı, bu dengenin temel unsurlarını oluşturur. Cari işlemler hesabında, gelirler giderleri aşarsa cari fazla, giderler gelirleri aşarsa ise cari açık ortaya çıkar.

"TÜRKİYE'NİN CARİ AÇIĞI ÖNEMLİ ÖLÇÜDE AZALDI"

Son verilere göre, Şubat 2024'te Türkiye'nin 12 aylık cari açığı 31,8 milyar dolar olarak kaydedildi. Bu, Türkiye'nin yerleşik kişilerinin yabancı ülkelerle ticaret, hizmet alımı ve satımı sonucunda ortaya çıkan açığı ifade ediyor. Geçen yılın aynı döneminde bu rakam 56,4 milyar dolardı.

Bu verilere dayanarak, Türkiye'nin cari açığının önemli ölçüde azaldığını söylemek mümkün. Cari açığın geçen yılın ilk iki aylık döneminin yüzde 30'una gerilediği görülüyor, bu olumlu bir gelişmedir.

Ancak daha da önemlisi, bu düşüşün sadece ihracattaki artış veya birincil gelirlerdeki artışla değil, aynı zamanda ithalattaki düşüşle sağlandığıdır. İthalattaki düşüşte altın ithalatına getirilen kısıtlamaların da etkisi olduğunu belirtmek gerekir.

Yabancı sermaye doğrudan yatırımlarında bir azalma gözleniyor. 2023 yılının ilk iki ayında 1.616 milyar dolar olan doğrudan yatırımlar, 2024'ün ilk iki ayında 1.150 milyar dolara düşmüştür. Buna karşılık, portföy yatırımları (başlıca olarak borsa) 2,1 milyar dolardan 8,1 milyar dolara yükselmiştir.

Bu durum, yabancı yatırımcıların Türkiye'ye olan ilgisinin arttığını ancak bu artışın daha çok kısa vadeli yatırımlara yönelik olduğunu göstermektedir. 2023 yılının ilk iki ayında, Türkiye'nin cari açığını finanse etmek için 14 milyar dolar rezerv harcadığı görülmüştür.

Ancak 2024'ün ilk iki ayında bu miktar 12,4 milyar dolara düşmüştür. Cari açıktaki bu gerileme, rezervlerin finansman amacıyla kullanılan miktarını da azaltmaktadır. Cari açıktaki bu düşüş, döviz pozisyonu ve dış finansman ihtiyacı açısından olumlu bir gelişmeyi işaret etmektedir.

Ancak bu düşüş, büyümedeki gerilemenin bir işareti olarak da değerlendirilmelidir. Üretim için önemli ölçüde ithal girdiye bağımlı olan Türkiye'nin ithalattaki düşüşü, üretimde başlayan düşüşün de bir işareti olabilir.”