Haklı nedenle işten ayrılırken veya patron çıkışınızı verdiğinde yasalara göre işçilere hakları teslim ediliyor. Bunlardan bir tanesi de ‘ihbar tazminatı’. Çoğu kişi bu tazminatı göz ardı eder. Oysa ihbar da tıpkı kıdem tazminatı gibi işçinin güvencesi niteliğindedir. Peki kimler, nasıl alır? Yasaya göre; işveren işçisini işten çıkarmadan önce bunu işçisine bildirmek zorunda.
8 HAFTAYA KADAR ÇIKIYOR
Posta Gazetesi'nin haberine göre, bildirim, çalışma süresi 6 aydan kısaysa (1 gün dahi olsa) 2 hafta, 6 ay ile 1.5 yıl arasındaysa 4 hafta, 1.5 yıl ile 3 yıl arasındaysa 6 hafta, 3 yıldan fazla olursa 8 hafta önce yapılmalı. 4-5 yıllık işçiye ‘eşyalarını hemen topla çık’ denemiyor. Sözleşmeyi bugün fesheden işveren 8 hafta daha işçiyi çalıştırmak zorunda. Bu 8 haftalık zamana ‘ihbar süresi’ deniliyor.
İSTİFA EDEN OLURSA ÖDER
Bazı durumlarda patron işçinin bir dakika dahi orada kalmasını istemeyebilir. İşveren 5 yıllık işçisini hemen işten çıkarmak isterse, 8 haftalık ücreti ‘peşin’ ödemek zorunda. Bu paraya da ‘ihbar tazminatı’ deniyor. Çalışan 1 yıllık süreyi aştığı için ihbara ek olarak kıdemini de alır. Tabi yasalar tek taraflı değil. İşçileri koruduğu kadar işverene de haklar sağlıyor. Bir başka deyişle işçi patronu yüzüstü bırakıp ‘ben hemen gidiyorum’ diyemez. Patronun, 1 yıllık işçisine istifa ettiği gün ‘yerine adam bulana kadar 4 hafta çalış’ deme hakkı var. İşçi çalışmazsa 4 haftalık ücreti öder, emeklilik ve haklı fesih gibi nedenler yoksa kıdem tazminatı da alamaz.
DENEME SÜRESİ DAHİL
İhbar tazminatına hak kazanmak için sözleşmedeki şartları bilmekte fayda var. Bazı iş sözleşmelerinde deneme süreleri yer alır. Örneğin 2 aylık deneme süresi içerisinde işten çıkarılanlar, maalesef ihbar tazminatına hak kazanamıyor. Tabii bunların da istisnaları var. Yeni kurulan ve ilk kez işçi çalıştıracak bir işyeri değilse, sigorta girişinin işe başlamadan önce yapılmış olması zorunlu. Yani 1 gün çalışan, ‘sigortam daha yok, tazminat alamam’ diye düşünmesin.
KIDEM GİBİ TAVANI YOK
Kıdem tazminatının her 6 ayda bir güncellenen yasal tavan sınırı (şu anda 8 bin 284 lira) bulunurken, ihbar tazminatında bir tavan tutar olmuyor.
NASIL HESAPLANIR?
*Brüt maaşı 6.000 TL olan ve 5 yıl çalışması bulunan işçiye 8 haftalık tazminat ödenir:
*6.000/30 gün = 200 TL günlük
*200 x 7 gün = 1.400 TL haftalık
*8 hafta x 1.400 = 11.200 TL brüt ihbar tazminatı
*Gelir Vergisi: 11.200 x Yüzde 15 = 1.680 TL
*Damga Vergisi kesintisi: 11.200 x Binde 7.59 = 85 TL
*11.200-(1680 + 85) = 9.435 TL net ihbar tazminatı ödenir.