Seçim öncesi dolar sahipleri hayrete düştü: 22 yıl sonra dolar kurunda bir ilk

Umut Can Halavart / Günboyu

21 Aralık 2021 tarihinde, Türk lirasında yaşanan değer kayıplarının önlenemez bir hal almasının ardından son çare olarak başvurulan Kur Korumalı Mevduat (KKM), Türkiye ekonomisinin üzerinde sallanan bir Demokles'in kılıcına dönmüş durumda.

KKM HESAPLARINDAKİ MEVDUAT 2 TRİLYON 346 MİLYAR LİRA

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından yayımlanan güncel verilere göre, 12 Mayıs tarihine kadar KKM havuzunda biriken toplam mevduatın değeri 2 trilyon 346 milyar lirayı aşarken, bu rakam 2002 yılından günümüze kadar ülke sınırlarında görülmüş en büyük dövize endeksli mevduat olarak kayıtlara geçti.

28 Mayıs'ta yapılacak 2. tur seçimlerinin ardından ekonomide gidişatın tamamen ortaya çıkacağını belirten uzmanlar, Türk ekonomisinin KKM yükünün altından kurtulmasının ise darbe almadan pek mümkün olmadığı görüşünde hemfikir.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), haziran aylarında başlangıcını verdiği seçim ekonomisini 14 Mayıs'a kadar zorlanarak sürdürürken, seçimlerin ikinci tura kalmasının ardından çok sayıda parite kontrolden çıktı.

Öyle ki, piyasalarda dövize yönelik rekor talebin önüne geçmek isteyen TCMB, bankaların kredili ürün vermesini fiilen zorlaştırırken, alınan kararların ardından çok sayıda bireysel ve ticari müşteri nakit avans ve kredili mevduat hesap limitlerinde dikkat çekici bir düşüş gözlemledi.

DOLAR KURUNDA AL-SAT MAKASI 1 LİRAYI AŞTI

Yılın ilk ayı itibariyle her türlü döviz talebi yaratacak işlemin önüne geçmek isteyen Merkez Bankası, tabiri caizse dolar almak isteyen şirketlerin ensesinde boza pişirmeye devam ediyor. Spot piyasaların kalbi olarak gösterilen Kapalıçarşı'daki serbest piyasa kuru ile TCMB'nin ilan ettiği gösterge kur arasındaki makas günden güne derinleşirken, dolar/TL paritesinde al-sat işlemleri arasında 1 lirayı aşan farklar gözlemleniyor.

Geçtiğimiz aylarda döviz dönüşümlü KKM'lere uygulanan prim ödemelerine son veren TCMB, bankaların gün içerisinde saat 13.00'den sonra döviz alımı yapmasını engellemekten, TL mevduat hedeflerinin yakalanmaması halinde ağır cezaların uygulanmasına kadar çok sayıda caydırıcı yönteme başvurma yoluna gitti.

14 Mayıs'ta gerçekleşen seçimlerin ardından Borsa İstanbul, sonuçları olumsuz bir açılışla karşılayarak devre kesici uygularken, aradan geçen bir haftada borsada gözle görülür bir toparlanma yaşanmadı.

EKONOMİSTLER 'FELAKETE YOL AÇABİLİR' UYARISINDA BULUNDU

Aralık 2022'de alınan karar ile, 1 yıl süreyle başlatılan KKM resmen bir yıl daha uzatılmıştı. Türkiye ekonomisinde geçici süreli bir hareket alanı yaratmış olmasına karşın Kur Korumalı Mevduat, tamamen dövize endeksli olması nedeniyle yaşanacak kur artışlarında hazineye milyarlarca liralık ilave yük getirme tehlikesine sahip.

Buna karşın, KKM hesaplarının cazibesini artırmak için uygulanan tavan faiz oranının geçtiğimiz aylarda Merkez Bankası tarafından resmen kaldırılmasıyla birlikte hesaplara olan ilgi katbekat artarken, seçimlerin ardından yaşanması muhtemel bir kur krizi, aynı zamanda vergi mükelleflerinin sırtına binen yükü de yukarı çekmiş olacak.

İktisatçılar, seçimleri kimin kazanacağına bakılmaksızın KKM'ye en geç bu yıl sonu itibariyle son verilmesi gerektiğini söylerken, bu uyarı ise beraberinde yeni tehlikeleri ortaya çıkarıyor. Kur Korumalı Mevduat'ta biriken toplam paranın 2 trilyon 346 milyar liraya ulaşması ve tasviye sırasında tahminen 3 milyar lirayı bulacak olması, uygulamaya son verilmesi halinde bu kadar büyük bir miktarın ne tarafa yöneleceği konusunda soru işaretlerini de beraberinde getiriyor.

Çok sayıda ekonomist, KKM'de bulunan mevduatın, gerekli önlemler alınmadan son verilmesi halinde yeniden Döviz Tevdiat Hesaplarına dönmesinin muhtemel olduğunu ifade ederken, bu durumun yaşanması halinde ise 2021 yılının son çeyreğinde yaşanan kur krizinden daha sert bir krizin kapıda olduğu iddia edildi.