Kahramanmaraş merkezli deprem gelişmesinin ardından Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) harekete geçti. bir yandan devlet tarafından tüm imkanlar seferber edilirken milyonlarca emekli adayı vatandaş için beklenen açıklama geldi. Vatandaşlar için borçlanma ve ihya başvurusunda ek süre imkanı tanınacak. Peki, EYT başvuru sürecinin uzamasından kimler etkilenecek? Ödemelerde farkılılık olacak mı? İşte, SGK genelgesi ile detaylar!
A Haber''in haberine göre; SGK tarafından yayınlanan genelgeyle depremzedelere bir dizi kolaylık sağlanırken, sosyal güvenlik destekleri de hızlı bir şekilde hesaplara yatırılacak. Bu kapsamda EYT, dul-yetim aylığı, cenaze ödeneği, 6 aylık prim borçları ve emekli muayeneleri ilgili detaylar belli oldu.
ÖDENMESİ GEREKEN EYT KAPSAMINDAKİ BORÇLAR ERTELENDİ
Genelgeye göre 6 Şubat-31 Ağustos 2023 tarihleri arasında ödenmesi gereken EYT kapsamında doğum, askerlik, yurt dışı borçlanması dâhil tüm borçlanmalar ve Bağ-Kur''lu olup ihya kapsamına giren borçları 31 Ağustos 2023 tarihine kadar ertelendi. Malulen ya da vergi indirimi belgesiyle emekliliğe hak kazananların 1 Şubat-31 Ağustos tarihleri arasındaki zorunlu kontrol muayene tarihi de 31 Ağustos olarak belirlendi.
1 MART''TAN İTİBAREN...
Depremde yakınlarını kaybedenlere 2 bin 54 lira cenaze ödeneği (yardımı) yatırılacak, ölüm (dul-yetim) aylığı bağlanacak, ölüm toptan ödemesi gerçekleştirilecek.
Cenaze ödeneği sırasıyla sigortalının eşi, yoksa çocuklarına, o da yoksa ana babasına ya da kardeşlerine veriliyor. Depremde eşini, ana-babasını veya çocuğunu kaybedenlere ölüm aylığı başvurusu durumunda 1 Mart''tan geçerli olmak üzere ölüm aylığı bağlanacak.
Depremden zarar gören illerde yaşayan vatandaşların sosyal güvenlik yardımları ve desteklerine ilişkin merak ettiği soruların yanıtları şöyle:
1- Emekli, malul cenaze ödeneğinden yararlanabiliyor mu?
Depremde yakınlarını kaybedenlere 2 bin 54 lira cenaze ödeneği (yardımı) yatırılacak, ölüm (dul-yetim) aylığı bağlanacak, ölüm toptan ödemesi gerçekleştirilecek. Cenaze ödeneği sırasıyla sigortalının eşi, yoksa çocuklarına, o da yoksa ana babasına ya da kardeşlerine veriliyor.
Cenaze ödeneği, dul-yetim aylığı başvurusu e-Devlet SGK sayfasından yapılabiliyor. SSK''lı veya Bağ-Kur''lu ise deprem kendisi için iş kazası kapsamına giriyorsa prim gün sayısına bakılmadan ödeme yapılıyor. İş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle sürekli iş göremezlik geliri, malullük ve vazife malullüğü, yaşlılık aylığı alanlar, uzun vadeli sigorta kollarını kapsayan en az 360 prim günü olanlar yakınlarına cenaze yardımı alabiliyor.
2- Depremde yakınlarına yitirenlerin dul ve yetim aylıkları ne zaman bağlanır?
Depremde eşini, ana-babasını veya çocuğunu kaybedenlere ölüm aylığı başvurusu durumunda 1 Mart''tan geçerli olmak üzere ölüm aylığı bağlanacak. Ölüm aylığı normal, malulen emekli ya da iş kazası, meslek hastalığı nedeniyle sürekli iş göremezlik geliri alan, SSK''lı ve sigorta başlangıç tarihinden itibaren en az 5 yıl geçmiş, uzun vadeli sigorta kapsamında en az 900 prim günü olanlardan herhangi biri kapsamındakilerin geride kalan hak sahiplerine bağlanır. Bağ-Kur ve 4C''liler de en az 1800 prim günü olması gerekiyor.
3- Ölüm aylığı bağlanmasında deprem iş kazası kabul edilir mi, çocuklarını kaybeden anne ve babalara ölüm aylığı bağlanır mı?
Deprem kendisi için iş kazası olanların yakınları da bu haktan yararlanır. Kız veya erkek çocuğun herhangi bir sigortalı işte çalışıyor olsa bile lise ve dengi öğrenim, çıraklık ile işletmelerde mesleki eğitim görmesi durumunda 20 yaşını, yükseköğretim görüyorsa 25 yaşını doldurmamış olması şartıyla çalışma bile yetim aylığı hakkı sağlıyor.
Dul, yetim aylığı başvurusu e-Devlet, gelir, aylık, ödenek talep belgesi doldurularak doğrudan SGK''ya başvurularak ya da posta yoluyla gönderilerek yapılabiliyor. Depremde çocuğunu kaybeden anne ve baba da hak sahibi eş ve çocuklardan artan hisse olması durumunda aylık gelirinin asgari ücretin net tutarından az olması, diğer çocuklarından hak kazanılan gelir ve aylıklar hariç olmak üzere aylık bağlanmamış olması şartıyla ölüm aylığı alabilir.
4- Sigortalılık süresi yetmeyenlere yapılan ölüm toptan ödemesi için nereye başvurmak gerekiyor?
Sigortalılık süresi, prim gün sayısı dul-yetim aylığı bağlanmasına yeterli değilse hak sahipleri yaşamını yitiren adına ödenen primleri ölüm toptan ödemesi olarak SGK''dan geri alabilecek. Toptan ödeme talep dilekçesine e-Devlet sayfasından ulaşılabilir. Başvurular da buradan yapılabileceği gibi, gelir/aylık/ödenek talep belgesi doldurarak SGK''ya doğrudan ya da bu belgeyi postayla göndermek gerekiyor.
5 - Deprem bölgesinde malulen ya da vergi indirimi ile emekliliğe hak kazananlar zorunlu muayene kontrolüne nasıl gidecek?
Malulen ya da vergi indirimi belgesiyle emekliliğe hak kazananların zorunlu kontrol muayene tarihi de 31 Ağustos olarak belirlendi. SGK, 10 ilde faaliyet gösteren işyeri ve bu illerde ikamet eden sigortalılar için 6 aylık prim borçlarını gecikme cezası uygulanmadan 31 Ağustos''a kadar uzattı.
6 - EYT kapsamında doğum borçlanması, Bağ-Kur primleri için ihyada ödeme takvimi ertelendi mi?
Deprem bölgesindeki illerde yaşayanların 31 Temmuz tarihine kadar yapılandırılan ya da taksitlendirilen ihya edilenler de dâhil tüm prim borçlarının ödemesi ihya edilen prim borçları 31 Ağustos''a kadar ödenebilecek.
Bunlardan herhangi bir gecikme cezası alınmayacak. Emeklilikte yaşa takılanlar düzenlemesi kapsamında deprem bölgesinden de çok sayıda vatandaş askerlik, doğum, doktora, avukatlık staj, yurt dışı borçlanması yaptı. Borçlanmalar ve ihya kapsamına giren borçlar da son ödeme tarihi 31 Ağustos 2023 tarihine kadar ertelendi.
KISMİ ÖDEME YAPILABİLİR Mİ?
Bu imkan borçlanma için var. Borçlanma için başvuran kişilerin ödediği miktara karşılık gelen süre sigortalılık süresi olarak değerlendiriliyor.
Örneğin, 1 çocuk için 24 aylık borçlanma başvurusu yapan bir sigortalı kadın, eğer 12 aylık borçlanmaya eşdeğer ödeme yaparsa 12 ay sigorta süresi kazanmış olur. İhyada ise dondurulmuş tüm süreler için ödeme yapılması gerekiyor.
ÖDEME YAPILMAZSA NE OLACAK?
10 ilde yaşayan vatandaşlardan son ödeme tarihi 6 Şubat''tan sonra olan borçlanma ve ihya ödemelerini 31 Ağustos''a kadar yatırmayanların borçlanma/ihya işlemleri iptal olacak. İsteyen daha sonra yeniden borçlanma ya da ihya başvurusunda bulunabilecek. Bu durumda başvuru yapılan tarihteki asgari ücret üzerinden hesaplama yapılacak.
İPTAL EDİLEBİLİR Mİ? PARA İADESİ SÖZ KONUSU MU?
EYT için borçlanma başvurusu yapan ve bunun parasını ödeyenler, eğer emekli aylığı bağlanmadan önce müracaat ederse, ödediği hizmet borçlanmalarının bedelini geri alabilir.
Ayrıca vefat eden sigortalıların hak sahipleri de yine borçlanma bedellerini aynı şartlarda geri alabiliyor.