Uygulamada ilk olarak 0.1 ile 3 litre aralığındaki metal, cam, plastik ve alüminyum ürünler sisteme dahil edilecek. Bu ürünlerde Depozito sistemine uyumlu özel etiketler bulunacak. Firmalar önce sisteme kayıtlarını tamamlayacak, yılın ikinci yarısında da tüketiciler Türkiye genelinde 32 bin 157 mahallede aynı anda, depozito iade makinelerine kullandıkları ambalajları atarak puan toplamaya başlayacak. Uygulamanın öncelikle hangi içecek grubundan başlayacağına henüz karar verilmiş değil. Bazı firmalar uygulamanın bir yıl ötelenmesini isterken Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı 1 Ocak 2022’den vazgeçmeyi düşünmüyor.
SİGARA İZMARİTİ BİLE...
Milliyet'ten Aysel Alp'in haberine göre, ambalaj etiketlerinde görünür, okunaklı ve kolay silinmeyen ‘depozitoludur’ ibaresi konularak, sisteme özgü barkodlar kullanılacak. Temizlik malzemeleri, tarım ürünlerinin kapları, 5’lik su şişeleri sonradan devreye girecek. Sisteme alışılınca kapsam sigara izmaritlerine kadar yaygınlaştırılacak. Yetkililer, “Örneğin meşrubatta büyükler hazır olduğunda sistem başlayacak. Öncelikle ellerindeki ürünlerin bitirilip, sistemle uyumlu etiketli ürünleri piyasaya sürmeleri için kendilerine zaman tanınacak” dediler.
1.3 MİLYON VARİL PETROL
- Uygulamanın ilk aşamasında 1 milyon 250 bin varil petrol, 441 milyon kilovatsaat enerji tasarrufu sağlanacak. Atmosfere 20 bin 600 ton daha az sera gazı salınacak. 7 bin kişiyle başlayıp 12 bin kişiye istihdam yaratacak. Ülke genelinde oluşan 32 milyon ton katı atığın yüzde 25’ini yani 8 milyon tonunu geri dönüşebilir ambalaj atıkları; bunların 400 ila 800 bin tonunu da içecek ambalaj atıkları oluşturuyor. Yeni sistemle cam geri dönüşümünde yüzde 70, pette yüzde 35, alüminyumda yüzde 25 artış olacağı hesaplanıyor.
AVM ÖNÜ, MEYDAN, METRO
- Bakanlık, sektörle birlikte depozito makinelerinin konulacağı ortak noktaları belirlemeye çalışıyor. Her bir marketin önüne iade makinesi koymak yerine, en verimli ve tüketicinin en kolay ulaşabileceği alışveriş merkezi önleri, meydanlar, metro giriş çıkışları gibi yerlere yerleştirilmesi planlanıyor.
- Bazı içecek firmalarının yaz dönemi yoğunluğundan dolayı sisteme geçişin 2023’e ertelenmesi talebinde bulunduğu öğrenilirken Ege Plastik Sanayicileri Derneği (EGEPLASDER) Başkanı ve Plastik Sanayicileri Federasyonu (PLASFED) Başkan Yardımcısı Şener Gencer, başından beri destekledikleri sistemin ilk aşamada üç pilot ilde başlamasını öneriyor. Zincir market ve AVM’lerde atık plastikleri toplayacak makinelerin kurulma sürecinin henüz tamamlanmadığını belirten Gencer, “Ülkemizde yılda 20 milyar içecek ambalajı tüketiliyor. Depozito uygulaması uzun yıllardır dile getirdiğimiz kaynağında ayrıştırma ve geri dönüşümde ülkemize sınıf atlatacak” dedi.
SİSTEM NASIL İŞLEYECEK?
- Tüketiciler su, süt, meyvesuyu, gazlı içecek, alkollü içecek alırken depozito ücreti ödeyecek. Tüketici ürün bitince kapağı ve etiketiyle iade makinasına atarak puan toplamaya başlayacak. Örneğin bir su şişesi kapağı, etiketiyle boş olarak makinaya atılacak. Atan kişinin hesabına sistem puan yazacak ya da marketlerde indirim kazanacak. Hile yapılmak istense bile makina bunu kabul etmeyecek. Çünkü makina o şişenin üzerindeki etiketi okuyacak, ağırlığını tespit edecek. Ürünün hangi firma tarafından üretilmiş, kaçlık bir şişe olduğunu tespit edip, sisteme işleyecek. Böylece meşrubat şirketinin 1 milyon kutusundan hangisinin makinaya atıldığı ya da süt firmasının 1 milyon kutusundan kaçının geri döndüğü belli olacak. Firmalar, önemli noktanın ambalajların kirletilmeden, içine başka madde doldurmadan makinaya gelmesi olduğunu söylüyor.