ABD'li milyarder Elon Musk'un sahibi olduğu SpaceX şirketinden üst düzey bir yönetici ABD hükümetince alınan düzenleyici tedbirlerin Starship roketinin fırlatılmasını geciktirdiğini savunarak, bunların Ay'a gidiş yarışında Çin'in ABD'nin önüne geçmesine neden olabileceğini kaydetti.
CNN'nin haberine göre, SpaceX'in yapı ve güvenilirlikten sorumlu başkan yardımcısı William Gerstenmaier, dün, ABD Senatosunun uzay ve bilim alt komitesinin ticari uzay düzenlemeleriyle ilgili oturumunda açıklamalarda bulundu.
SpaceX'in bir sonraki Starship test uçuşunu başlatmak için bir aydır hazır olduğunu belirten Gerstenmaier, "Roketimiz uçmaya hazırken düzenlemeler ya da incelemeler nedeniyle uçamamak utanç verici." dedi.
Çevresel inceleme de dahil olmak üzere lisanslamanın genellikle roket geliştirmeden daha uzun sürmesine işaret eden Gerstenmaier, "Bu asla olmamalı. Ve durum giderek daha da kötüye gidiyor." ifadelerini kullandı.
Gerstenmaier ayrıca yasal nedenlerle yaşanan gecikmelerin "kamu güvenliği ile hiçbir ilgisi olmadığını" savunarak, mevzuat belirsizliğinin ise şirketin "daha verimli bir program oluşturmasını" engellediğini kaydetti.
"GECİKMELER NEDENİYLE ÇİN'İN BİZDEN ÖNCE AY'A İNDİĞİNİ GÖRECEĞİZ"
Bu tür gecikmelerin Çin ve ABD arasındaki Ay'a gidiş yarışına etkisine değinen Gerstenmaier, "Gecikmeler büyük ölçekte küçük görünebilir ama her bir test uçuşundaki gecikmeler artıyor. Sonunda liderliğimizi kaybedeceğiz ve Çin'in bizden önce Ay'a indiğini göreceğiz." dedi.
Gerstenmaier, Starship'in geliştirilmesinde yasal engellerin yanı sıra teknolojik zorluklarla karşılaşıldığına da değinerek, roketin 2025'in sonlarına kadar Ay'a iniş için hazır hale getirmesi hedefini karşılayıp karşılayamayacağının hala net olmadığını ifade etti.
Fırlatma lisansının ne zaman geleceğine ilişkin belirsizlik nedeniyle kaynak ayırmakta zorlanıldığını belirten Gerstenmaier, "İnsanlara fazladan mesai yaptırdık, aracı hazır hale getirdik, sonra uçamadık." diyerek hayal kırıklığını dile getirdi.
MEVZUAT BELİRSİZLİĞİ
ABD Federal Havacılık İdaresi (FAA) eylülde yaptığı açıklamada SpaceX'in "bir sonraki Starship fırlatmasından önce FAA'dan tüm güvenlik, çevre ve diğer düzenleyici gereklilikleri ele alan güncellenmiş bir lisans alması gerektiğini" bildirmişti.
SpaceX'in test uçuşunun çevresel etkilerini değerlendirmekle görevli olan ABD Balık ve Vahşi Yaşam Servisi, CNN'e yaptığı açıklamada FAA ile istişareye başlamak için çalıştıklarını kaydetti.
Buna göre, Servisin görüş bildirmek için 135 güne kadar süresi olacağı için Starship'in bir sonraki fırlatılışı 2024'e ertelenebilir.
Gerstenmaier, mevzuatla ilgili aksaklıkları kısmen personel eksikliğine bağlayarak, FAA'nın lisans departmanının "bugün sahip olduğu kaynakların iki katına ihtiyaç duyduğunu" savundu.
NASA Yönetici Yardımcısı Pam Melroy yaptığı açıklamada, fırlatmaları düzenleyen federal kurumların "düzgün bir şekilde" finanse edilmesinin NASA'nın hedeflerini gerçekleştirmek adına "çok önemli olduğunu" ifade etti.
Melroy, "Uzay araştırmalarına yönelik küresel ilgi ve kabiliyetler hızla artmaya devam ederken, ABD, Artemis ile Ay'a gidiş ve güneş sisteminin daha uzaklarında yaşam aramak için insan keşiflerinde liderlik etmeye devam etmelidir." dedi.
SPACEX'E TEPKİLER
SpaceX ve Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesinin (NASA) Artemis programı kapsamında Ay'a astronot indirmek üzere geliştirdiği roketi ve uzay aracı sistemi Starship, 2023'ün başlarında Teksas eyaletinde gerçekleştirilen ilk test uçuşunun ardından infilak etmişti.
Çevre savunucusu gruplar, olayla ilgili olarak FAA'ya dava açmış ve ajansın fırlatma planlarının ilerlemesine izin vererek çevre yasalarına uymadığını iddia etmişti.
Şirketin Güney Teksas'taki tesisinde yeniden fırlatma planları Balık ve Vahşi Yaşam Servisince çevresel incelemeye, FAA tarafından ise güvenlik incelemesine tabi tutulmuştu.
STARSHİP PROJESİ
1960'lı yılların sonlarında eski Sovyetler Birliği tarafından Ay'a gönderilmesi planlanan ve 30 motora sahip N1 roket projesi, dört deneme sonucunda da başarısız olmuş ve iptal edilmişti.
NASA, Artemis programı çerçevesinde, astronotları Ay yüzeyine göndermek için Starship roketinin farklı bir versiyonunu geliştirmesi için Space X ile anlaşma imzalamıştı.
Elon Musk, daha yüksek teknolojiye sahip 33 motorlu Starship'i, uzaya uydu ve insan göndermek amacıyla kullanmayı hedeflediğini bildirmişti.
Test sonucunun yetkililer tarafından yeterli bulunması halinde Starship, uzaya ilk seferini yaparak dünyanın en güçlü roketi ünvanını elde edecek.