Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Gıda Mühendisleri Odası tarafından hazırlanan 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş Merkezli Depremler Ön Gözlem Raporu, bölgedeki sağlık risklerine işaret etti.
Sol''un haberine göre; Raporda son tüketim tarihi geçmiş ürünlerin deprem bölgesine gönderildiği, ayrıca gıda ürünlerinin sağlıksız koşullarda saklandığı ve dağıtıldığı ifade edildi.
Rapordan bazı bölümler şöyle:
*Lokal toplanma alanlarında gerekli kontroller ve istifler doğru yapılmadığı için; deprem bölgesinde yeniden bir kontrole (Son Tüketim Tarihi (STT), Tavsiye Edilen Tüketim Tarihi (TETT), açık ambalaj, deforme olmuş ambalaj, evlerde yapılmış konserve, salça, zeytin vb. kontrolleri) ihtiyaç oluşturmuştur. Oluşan bu ihtiyaç, ilgili prosedür ya da denetlemeye yetkinliği olan kişilerin (Gıda Mühendisi/Teknikeri vb.) Afad ve yetkililerce alana yönlendirilmediği/görevlendirilmediği gözlemlenmiştir. Bunun neticesinde lokal toplanma alanlarında giderilemeyen riskler deprem sahasına doğrudan yansımıştır.
*Yukarıdaki bahsedilen eksik/hatalı kontrollerle birlikte daha küçük dağıtım alanlarına aktarılan malzemeler gerekli ekipmanlar olmamasından kaynaklı (palet vb.) depolama/istif kurallarına uygun yerleştirilmemiştir. İlgili depolama alanlarının neredeyse hiçbirinde ürünlerin yerle teması kesilmemiştir. Bunun nedenleri gerekli bilincin, alanda eğitimli personelin, yeterli ekipmanın bulunmaması ya da alana sevk edilememesi ve afet anları için tatbikatların yapılmamasıdır.
*Tespit edilen diğer depolama uygunsuzlukları ise; yardım malzemelerinin çöp toplama alanlarına ve tuvaletlere yakın istiflenmesi ve ambalajsız gönderilen gıda yardımları şeklindedir. Bu durumların, gıda kaynaklı hastalıklara sebep olan patojenlerin bulaşma ve üreme hızlarını arttırması ise kaçınılmaz bir sonuçtur. Depremzedelerin ve alanda bulunan gönüllülerin uyku düzenlerinin olmaması, bağışıklık ve sinir sisteminin zayıfladığı düşünülürse bu patojenlerin alanda bulunan vatandaşların sağlığı için ciddi riskler oluşturduğu tespit edilmiştir.
*Alanda ve yardım dağıtım alanlarında STT ve TETT geçmiş ürünlerle karşılaşılmıştır. Bu, zaten bağışıklık ve sinir sistemleri zayıflamış olan depremzede ve yakınlarının, gıda zehirlenmesi ve gıda kaynaklı risklerle karşılaşmasına sebebiyet verebilecek bir durumdur.
Deprem alanında, koordinasyon merkezlerinde ya da depolama alanlarında depremin ilk 6 gününde gebe, anne, lohusa, yeni doğan bebek ve çocuk beslenmesi için yeterli düzeyde iyi uygulamaya rastlanmamıştır.
*Koordinasyonsuzluk sebebiyle özellikle dağ köylerinin birçoğuna depremzedeler için temel gıda maddesi, geçimini hayvancılıkla sağlayan insanların hayvanları için yem ulaştırılmamıştır.