TEK ADAMIN YAYIN YASAĞI BİLANÇOSU
Melis Önderoğlu / GÜNBOYU ÖZEL
Türkiye’de engellenen haberlere her geçen gün yenileri ekleniyor. Mahkemeler ve Cumhurbaşkanlığı tarafından alınan yayın yasağı kararlarının sayısı, meslek örgütlerinin verilerine göre binleri aştı. En çok yayın yasağı getirilen haber içerikleri arasında, yolsuzluklar, patlamalar, hak ihlalleri, iş cinayetleri, kadın cinayetleri ve kadına şiddet, taciz gibi farklı toplumsal meseleler bulunuyor. Yayın yasakları, içeriklerin siyasi boyutunu da gözler önüne serdi.
Mahkemelere ek olarak Cumhurbaşkanlığı’nın da yayın yasağı getirme yetkisi bulunuyor. RTÜK verilerine göre AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 2016 ve 2018 yılları arasında 10 yayın yasağı kararını tek başına almış. Cumhurbaşkanlığı’nın aldığı yasak kararları arasında Çorlu Tren Katliamı, Ankara''da Rus Büyükelçisi Karlov''a yapılan suikast, Fırat Kalkanı Operasyonu''nda yaşanan hava saldırısı gibi önemli toplumsal konular yer alıyor.
''BEŞLİ ÇETE'' DİYEN DE HAPİS YATACAK
Öte yandan son düzenlemelere göre, ismi belirtilmese dahi şirketlerin güvenilirliği konusunda kamuoyunda tereddüte yol açacak nitelikte haberler yapılmayacak. Bu bağlamda AKP''nin ''Beşli çetesi'' de sansürlenen gruplar arasındaki yerini aldı. ''Beşli çete'' ifadesini kullananların, 3 yıl hapisle cezalandırılacağı öğrenildi.
Söz konusu beşli, en çok kamu ihalesi alan şirketler sıralamasında ilk 5''te olan Kalyon, Kolin, Cengiz, Makyol, Rönesans''ın aldığı 55 ihalenin tam 52''si rekabete kapalı olarak yapılmıştı.
ÖRNEKLERLE YAYIN YASAKLARI
Özellikle internet ortamında gerçekleştirilen yayınlara getirilen yasaklar, önemli toplumsal meselelerle de sınırlı kalmıyor. Verilere göre, iktidarın ''hoşuna gitmeyen'' hemen her konu hakkında yayın yasağı kararı veriliyor. 11 Şubat 2020 tarihinde, Erdoğan’ın talebi üzerine, CHP Lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun Meclis Grup Toplantısı’nda yaptığı konuşmayla ilgili haberlere erişim engeli ve yayın yasağı getirildi. Kararın gerekçesinde, "Erdoğan’ın saygınlığının zedelendiği ve kişilik haklarının da ağır biçimde ihlal edildiği" iddia edildi.
17-25 Aralık sürecinde dört eski bakan hakkındaki ''rüşvet ve yolsuzluk iddiaları'' kapsamında açılan soruşturma, Suriye''deki gruplara silah taşıdığı ileri sürülen MİT (Milli İstihbarat Teşkilatı) TIR’larının durdurulması gibi olaylar, yayın yasağı getirilen haberler arasında yer aldı.
KATİLE TECAVÜZCÜYE ÇIKMAYAN YASA, ERİŞİM ENGELİNDE HIZLA ÇIKIYOR
Tespit edilen erişim engeli kararlarının önemli bir kısmını, kadın ve çocuklara karşı işlenen suçlar hakkında alınan kararların oluşturduğu da görüldü. Özellikle toplumda tepkiye neden olan kadına şiddet haberleri için alınan yayın yasağı kararlarına her geçen gün yenisi ekleniyor.
Kocasının erkek kardeşi tarafından tecavüze uğradıktan sonra eşinin öldürdüğü Fatma Altınmakas, eski eşi tarafından kızının gözleri önünde katledilen Emine Bulut, yayın yasaklarına maruz kalan olaylar arasında yer alıyor. Duygu Delen, Aleyna Çakır ve Şeyda Yılmaz hakkında yayınlanan haberlere de erişime engellendi. En son 12 Kasım 2021''de Başak Cengiz ve 22 Kasım 2021 tarihinde Müslüme Yağal cinayeti hakkında yayın yasağı getirildi. Hatta,“Son 1,5 yılda 22 kadın şüpheli bir şekilde hayatını kaybetti” haberi bile erişim engeli getirilenler haberler arasında.
Bir başka erişim engeli de Sakarya’da faaliyet gösteren Uşşaki Tarikatı Lideri Fatih Nurullah''ın çocuk istismarı suçlamasıyla tutuklanmasına ilişkin haberlere getirildi. Öte yandan, 11 Ekim 2018’de Denizli’de, 14 yaşındaki çocuğa beş kişinin cinsel istismarda bulunduğu haberleri ile 30 Nisan 2019’da Küçükçekmece''de beş yaşındaki çocuğa uygulanan cinsel istismar haberleri de yayın yasağı kararı alınan haberler arasında.
Ayrıca, 30 Kasım 2021 tarihinde, üç aylık bebeği öldüresiye döven ‘baba’nın, bu yıl 14 Ocak’ta Enes Kara''nın intiharı öncesi çektiği videonun, 7 Aralık 2021’de tarikat yurdundaki cinayetin, 30 Kasım 2016’da ise Adana''da çocukların öldüğü yurttaki yangının haberleri de birçokları gibi yasaklandı.
SİYASİ KARARLAR YOĞUNLUKTA
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın çocuklarından, AKP’ye yakın rektörlere kadar çok sayıda konuda alınan erişim engeli kararları arasında da şu örnekler yer aldı:
REKTÖRE ÖZEL YASAK KARARI
2019''da Kastamonu Üniversitesi’ne rektör olarak atanan Ahmet Hamdi Topal’ın göreve başladıktan çok kısa bir süre sonra akrabasının ve arkadaşının üniversitenin yönetici kadrolarına atandığı ve vekâleten dekan görevlendirmelerinde Yükseköğretim Kanunu’na uyulmadığı iddialarıyla ilgili haberlere de engel getirildi.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin (İBB) AKP tarafından yönetildiği dönemden kalan borçları nedeniyle belediyenin hesaplarına haciz işlemi uygulatan MET-GÜN İnşaat Taahhüt ve Tic. A.Ş. ve sahibi Metin Güneş ile ilgili 120 haber de kaçınılmaz son ile karşılaştı.
CHP Ordu Milletvekili Mustafa Adıgüzel’in emniyet ve jandarmadaki terfi ve atamalarla ilgili açıklamalarına dair haberlere de erişim yasağı getirildi.
Evrensel Gazetesi''nde yer alan Türkiye Gençlik Vakfı (TÜGVA) ile SADAT haberleri de yine erişim yasağından nasiplerini aldı.
BAŞKANIN DAMADI DA YASAK KAPSAMINDA
Gaziantep Şahinbey Belediye Başkanı’nın damadının yönetim kurulunda olduğu şirketin aldığı kamu ihaleleriyle ilgili haberler, kişilik hakları ihlali gerekçesiyle erişim engeli ile karşılaşırken, 28 Kasım 2018''de “Mega proje işçilere mezar oldu; Gebze''deki inşaatta viyadük çöktü, 3 işçi hayatını kaybetti” haberinin de akıbeti aynı oldu.
Yine Aksaray''da bir ortaokulda matematik öğretmeninin öğrencisine şiddet uygulamasıyla ilgili görüntülerin yer aldığı haberlere “kişilik hakları ihlali” diyerek erişim engeli gelirken, CNR Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ceyda Erem hakkındaki tam 351 haber “kişilik hakları ihlali” iddiasıyla engellendi.
SARAY’IN ÇOCUKLARI...
AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın oğulları Burak ve Bilal Erdoğan’ın arkadaşı Fatih Başçı’nın, Gaziantep Büyükşehir Belediyesi’nden aldığı ihalelere ilişkin de habere erişim engeli getirdi.
Başçı, daha sonra erişim engeli haberine de erişim engeli getirtmişti.
