Tüm hayvansal gıdaların reddedildiği vegan beslenme şeklini insan sağlığı açısından değerlendiren Beslenme ve Diyetetik Bölümü Araştırma Gör. Gökçen Özüpek, vücut için hayati öneme sahip proteinlerin bitkisel gıdalardan yeterince karşılanmayacağının altını çizerek “Vegan beslenme, bilimsel veriler ışığında sağlıklı bir yaşam şekli değil” dedi.
Vejetaryenlikten farklı olarak hayvansal gıdaların da reddedildiği, süt ve süt ürünlerinin, arılar tarafından üretildiği için balın dahi tüketilmediği vegan beslenme şekli, tüm dünyada milyonlarca kişi tarafından benimsenerek uygulanıyor. İstanbul Aydın Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü Araştırma Gör. Gökçen Özüpek, insan sağlığı açısından veganlığı değerlendirdi.
“HAYVANSAL KAYNAKLI PROTEİNE İHTİYACIMIZ VAR”
Hayvansal gıdalardan alınan proteinlerin aminoasit dengesi açısından daha zengin olduğunu belirten Özüpek, “Vegan beslenmede tüm hayvansal kaynaklı gıdalar reddedilir. Sadece bitkisel kaynaklı besinler tüketilir. Ancak bu istediğimiz bir beslenme şekli değildir. Sağlıklı bir yaşam için, beslenme planında; et grubu, süt grubu, ekmek grubu, sebze - meyve grubu ve yağ grubu olarak sınıflandırdığımız besinler öğünlerde dengeli ve yeterli olarak yer almalıdır. Protein bedenimiz için hayati öneme sahiptir. Proteinler, vücudun elzem amino asitlere olan gereksiniminin sağlanmasında, yıpranan dokuların onarılmasında, enzimler ile hormonların yapımında, vücudun hastalıklara karşı dayanıklılığında ve hastalık etkenlerine karşı korunmada etkilidir. Proteinler bitkisel ve hayvansal kaynaklı besinlerde bulunur. Ancak hayvansal kaynaklı besinlerde bulunan proteinler, bitkisel kaynaklı besinlerde bulunanlara göre vücut için elzem aminoasit dengesi açısından daha kaliteli olmakla birlikte, vücuttaki biyoyararlılığı daha yüksektir” dedi.
“BİLİMSEL VERİLER IŞIĞINDA VEGAN BESLENME SAĞLIKLI DEĞİL”
Vegan beslenmenin vücuda vereceği rahatsızlıkları sıralayan Özüpek, “Vegan beslenme, bilimsel veriler ışığında, sağlıklı bir yaşam şekli içinde değerlendirilemez. Vegan beslenme sadece bitkisel beslenme tercihi olduğu için ilerleyen dönemde vücutta vitamin-mineral yetersizlikleri, protein kalitesinde düşme ve elzem aminoasitlerin sağlanmasında yetersizliğe bağlı olarak bireylerde yorgunluk, halsizlik, anemi, hastalıklara karşı dirençte düşüş, doku yenilenmesi ve onarımında yavaşlama gibi çeşitli tıbbi belirtiler görülebilmektedir” diye konuştu.
“YAŞLILAR VE ÇOCUKLAR İÇİN TEHLİKELİ”
Vegan beslenmenin gelişme çağındaki çocuklar ve yaşlılar için tehlike arz ettiğini söyleyen Özüpek, şu noktalara dikkat çekti:
“Vegan beslenme yaşamın hiçbir döneminde istenilen bir durum değildir. Ancak çocukluk dönemi ve yaşlılık döneminde durum daha kritiktir. Çocukluk dönemi fiziksel aktivitenin artışı ile birlikte enerjiye olan ihtiyacın arttığı, büyüme ve gelişmenin hızlandığı, doku yapımının arttığı bir dönem olduğundan, sağlıklı beslenmenin sağlanması oldukça önemli olmakla birlikte sadece bitkisel beslenme ile bu dönemde ihtiyaç duyulan gereksinimler sağlanamamaktadır. Yaşlılık dönemi ise, doku yapımının ve yenilenmesinin azaldığı, vücuttaki katabolizmanın ve hastalıklara karşı yatkınlığın arttığı bir dönem olduğu için, bu dönemde oluşabilecek komplikasyonları en aza indirgemek adına, bireylere göre değişiklik göstermekle birlikte karbonhidrat, protein ve yağ alımının dengeli ve yeterli olmasına dikkat edilmelidir. Bahsettiğimiz sonuçlara ulaşmak ise vegan beslenme ile mümkün olmamaktadır.”
DOĞRU OLAN DENGELİ BESLENMEK
Yalnızca bitkisel beslenmenin sağlıklı olmayacağı gibi sadece hayvansal beslenmenin de sağlığa zararlı olduğunun altını çizen Özüpek, “Hayvansal kaynaklı besinlerde bulunan proteinler, hem protein kalitesi açısından hem de vücuttaki kullanılabilirliği açısından bitkisel kaynaklı olanlara göre çok daha iyidir. Ancak beslenme örüntüsünde sadece hayvansal kaynaklı besinlere yer vermek de doğru bir yaklaşım değildir. Hayvansal kaynaklı besinlerin yanı sıra ekmek grubu, sebze-meyve grubu ve yağ grubunun da dengeli ve yeterli oranda bulunması gerekir. Sağlıklı bireylerde (hastalıklara göre beslenme tedavisi değişir) günlük beslenmede karbonhidratların yüzde 55-60 oranında, proteinlerin yüzde 12-15 oranında yağların ise yüzde 25-30 oranında bulunması gereklidir. Ayrıca hayvansal kaynaklı besinler özellikle C vitamininden zengin sebze ve meyve ile tüketildiğinde içeriğinde bulunan demir mineralinin vücuttaki kullanımı daha etkili olmaktadır” görüşünü paylaştı.
