Ahmet Unutgan / Günboyu
Yıllardır AKP''nin ekonomi piyasalarına müdahalede bir enstrüman olarak kullandığı iddia edilen Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), 14 Mayıs seçimlerine kadar yeni bir ''kur krizi'' yaşanmasını engellemek için adeta seferberlik ilan etmiş durumda.
Haftada üç ila dört kez döviz alım işlemlerine yönelik kısıtlamalar getiren TCMB, yaptığı arka kapı müdahaleleri ve çok sayıda yasak ile AKP hükümetine seçimlere kadar cansuyu olmaya devam ediyor.
DOLAR ALMAK İSTEYEN ZARARI PEŞİNEN KABULLENECEK!
Anayasa''ya göre Türk lirasının değerini korumakla görevli olan kuruluş, çok sayıda ekonomistin uyarılarına rağmen, ekonomi yönetiminde Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan''ın ''Faiz Sebep Enflasyon Sonuçtur'' teorisini rehber edinmeye devam ediyor. Yaz aylarında başlanan seçim ekonomisi ile dolar/TL paritesini 7 ay boyunca sıkıştırmayı başaran Merkez Bankası, Kahramanmaraş merkezli depremlerin ardından dövizde çıkan yangını söndürmede başarılı olamadı. 19.50 TL seviyelerine çapa atan kur, serbest piyasaların merkezi Kapalıçarşı''da ise 20.50 TL''den alıcı buluyor.
Türkiye''de 2002 yılında uygulanmaya başlanan dalgalı kur rejiminin ardından gösterge ve serbest piyasa kuru arasındaki farkın ilk defa yüzde 5''in üzerine çıkıyor oluşu, yaşananların çok daha büyük bir krizin göstergesi olabileceği yorumlarına neden oldu. Kapalıçarşı ile Merkez Bankası arasındaki kur farkı 1 liranın üzerine çıkarken, TCMB tarafından bankalara gönderilen yazıda söz konusu makasın dijital al-sat işlemleri ile bankaya müracaat eden müşterilere yönelik de yürürlüğe konulması talimatı verildi.
Bir başka deyişle, halihazırda Türkiye''de döviz satışı yapma yetkisine sahip kurumların uzun bir süredir uygulamış olduğu geniş makas aralığı, TCMB''nin isteği doğrultusunda daha da açılacak. Bankalara yapılan uyarıda, döviz talebi oluşturabilecek her türlü işlemden kaçınılması tavsiye edilirken, müşterilerin dolar alım taleplerinde ise 20 liranın altında kur uygulanmaması talimatı verildi.
DÖVİZ ALIMI KISMEN YASAKLANDI
Alınan yeni kararların ardından özel şirketler ve bankalar, spot piyasalardan döviz toplayarak, seçim sonrası yaşanması muhtemel bir ''kur şoku'' karşısında stres testi yapmaya yönelirken, geçtiğimiz hafta alınan karar ile bu uygulamanın da kısmen önüne geçildi.
TCMB, bankalara yaptığı uyarıda, müşterilerin döviz taleplerin karşılamak için alım işlemlerinin en geç 13.00''a kadar yapılması gerektiğini hatırlatarak, günün yarısında döviz alımı yapılmasını fiilen yasaklamış oldu. Bu karar ile bütün talepleri 08:30 ile 13.00 arasında karşılamak zorunda kalan kurumlar, yüksek seviyedeki taleplere yetişmekte güçlük yaşarken, TL mevduatlarda da dolaylı olarak bir artış gözlemlendi.
DOLAR KURUNA ETKİSİNE NE OLACAK?
Çok sayıda şirket ve banka, seçimleri kimin kazanacağı fark etmeksizin ilk aşamada dolar/TL''nin 24-25 liraya yükseleceğini düşünürken, uluslararası finans kuruluşlarından gelen raporlar da bu görüşü doğrular verilere sahne oluyor.
Bu nedenle Merkez Bankası tarafından koyulan asgari 20 lira sınırı, büyük şirket ve bankalar için caydırıcı bir nitelik taşımazken, orta gelirli vatandaşın birikim tercihi olarak döviz hesaplarını kullanmasına büyük bir ket vuruyor. Aylık gelirinin bir kısmı ile birikim yapmayı hedefleyen vatandaşlar, yeni karar ile dövizi alırken büyük bir zarar yaşamakta ve bu nedenle alım işlemlerinden vazgeçerek, mevduat tercihini TL''den yana kullanmakta.
Ekonomi dünyası, alınan çok sayıda kısıtlayıcı önlemin seçimlere kadar etkili olacağını hatırlatırken, seçim sonrasında dolar kurunda yaşanacak bir yükselişi ise bu yöntemler ile engellemenin mümkün olmadığını iddia etti.
PPK toplantısı ile yüzde 8.5 olarak sabit bırakılan politika faizinin, reel sektörde bir karşılığının olmadığını söyleyen uzmanlar, şu anda dolaşımda bulunan dolar kurunun da tabelaya yansıtılandan çok daha yukarıda olduğu iddia edilmekte. Cumhur İttifakı ya da Millet İttifakı''nın iktidar seçilmesi ile birlikte ekonomide izlenecke yolun da daha berrak hale geleceği iddia edilirken, birçok finansçı, seçimi AKP''nin kazanması halinde dahi mevcut ekonomik politikaların köklü bir şekilde değiştirileceği ve kısa sürede KKM uygulamasına son verileceğini iddia etmekte.
