YENİ EKONOMİ PLANLARINI SIZDIRDI: TL'YE BİR SIFIR DAHA EKLENECEK!
Ülkemizde ekonomik kriz giderek derinleşmiş, enflasyon giderek artmış ve döviz kurları TL karşısında değerine değer katmışken Merkez Bankası, aylar sonrası politika faizini, yüzde 14’ten, yüzde 13’e yükseltti.
Ekonomist Dr. Ayhan Bülent Toptaş, ParaMedya’daki yazısında, “Türk Lirasına bir sıfır eklenmek üzere” başlığıyla önemli tespitlerde bulundu.
Ayhan Bülent Toptaş, şunları aktardı:
“Grafik 1’de 2020 Temmuz’unda 1,2 Trilyon TL. civarında olan M1 para arzının önce genişlediği, sonra birkaç ay için daraldığı, sonra tekrar genişleyerek 2021 Temmuz’unda 1.4 trilyon TL.’yi aştığı görülüyor. Temmuz 2021’de M1 para arzı artışı yıllık yüzde 18.3 olarak gerçekleşirken, Temmuz 2021yıllık enflasyonu (TÜFE) ise 18.95 olarak açıklandı.
Grafik 1: Temmuz 2020-Temmuz 2021 M1’deki değişim
İkinci aşamada ise Temmuz 2021 ile Temmuz 2022 arasında M1’in artış hızına bakalım. Grafik 2’de özellikle Eylül 2021’den sonra M1 eğrisindeki şahlanma net bir şekilde görülüyor. Eylül 2021’de başlayan faiz indirimleri ile Bankaların TCMB’den daha ucuza borçlanması mümkün hale geldi. Bankalar da ucuz kredileri müşterilerine dağıttılar. Bu da toplam talebi artırarak fiyatları hızla yukarı çekmeye başladı. Temmuz 2021 ile Temmuz 2022 arasında M1’deki artış yüzde 93,7 olarak gerçekleşirken enflasyon da olağanüstü bir ivme kazanarak, yüzde 79,6 seviyesine yükseldi.
Görüldüğü gibi para arzındaki hızlı artış enflasyonun da çok hızlı bir artmasına yol açıyor. Grafik 1’deki M1 para arzını temsil eden eğrinin eğimi çok düşük ve yatay eksene paralel gibi gözükürken Grafik 2’de eğrinin eğiminin oldukça dik hale geldiği görülüyor.
Uzun Dönemde M1 ile TÜFE İlişkisi
Şimdi de para arzının milyarlar düzeyinde (57 milyar TL.) olduğu 2006 Ocak ayından başlayarak 2,74 trilyon TL’ye ulaştığı Temmuz 2022 tarihine kadar Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) ile olan ilişkisine bakalım. 16 yılı aşan bu sürede farklı para politikaları izlenmiş olabilse de M1 ile TÜFE arasındaki paralellik net bir şekilde görülüyor. M1 arttıkça TÜFE’de büyüyor.
TÜFE’nin TL. ’den altı sıfırın atıldığı 2005 yılının başında 114 olan değerinin 2022 Temmuz’unda 1000’i aştığı görülüyor. Bunun anlamı 17 yıl içinde Türk lirasına bir sıfır eklenmiş gibi olmasına çok yaklaşıldığı.”
