Züleyha Öncü / Günboyu
ABD Merkez Bankası (FED), yaşanan bankacılık krizine karşın enflasyondaki düşüşe yönelik istikrarlı politikalarında taviz vermediğini göstermiş ve 21-22 Mart tarihli toplantılardan 25 baz puanlık faiz artırım kararına imza atarak piyasalara güçlü bir mesaj vermişti.
Ekonomist Selçuk Geçer, dolar/TL paritesinin reel sektörde 25-26 liraları bulduğunu hatırlatarak, bütün döviz türlerinin TL karşısında 14 Mayıs tarihli seçimlerin ardından yükseleceğini iddia etti.
Geçer, ABD''de açıklanan ekonomik verileri analiz ettiği yayın esnasında, söz konusu gelişmelerin Türkiye''deki dolar yatırımcılarını nasıl etkileyeceğini ise şu şekilde özetledi:
"ABD tarafıyla başlayalım. Çok önemli veriler geldi arkadaşlar ve bu veriler, ABD tarafında işlerin yavaş yavaş düzeldiğini gösteriyor. Daha doğrusu verilerde düzelmenin, FED''in istediklerinin olmaya başladığını gösteriyor.
Tablo şunu gösteriyor. Evet faiz artırımları işe yaradı, bundan sonra artık faizleri ufak ufak durdurabiliriz sinyalini ortaya koyuyor. Dolayısıyla şunu söyleyebiliriz, Mayıs ayında muhtemelen 25 baz puanlık faiz artırımı gelecek ancak haziran ayında ne çıkacağı artık bir bilmece. Benim beklentim Haziran ayı için de 25 baz puanlık artırım olacağıydı ancak FED Başkanı Powell gelecek verilere göre karar vereceğiz diyordu, bu veriler devam ederse muhtemelen haziran için bir artırım kararı gelmeyebilir.
Fakat bu demek değildir ki hemen faiz indirimine dönülecek. Hayır arkadaşlar, en az 5-6 aylık bir mevcut faizi sabit tutma, yani yüksek faizli dönem yaşanması kesin. Veriler bu şekilde istikrarlı bir kötü gidişe devam etmezse, yani soğuma yaşanmazsa o zaman Haziran ayında da 25 baz puanlık bir artırım olabilir ancak günün sonunda şunu diyebiliriz ki ABD tarafında faiz artırım süreci ya mayıs ya da haziran ayında duracak gibi gözüküyor.
EURO YÜKSELECEK, DOLAR DÜŞECEK
Avrupa tarafına gidersek, veriler hala sıcak gelmeye devam ediyor. Yani Avrupa tarafında ekonomi istenildiği gibi soğutulamıyor. İşsizlik dengelenemiyor, büyüme verileriyle ilgili sıkıntılar ve üretici enflasyonunda istenilmeyen rakamlar gelmeye devam ediyor. Bu da bize şunu gösteriyor. Eğer ki Avrupa agresifleşirse ve ABD durursa, Euro/dolar paritesinde 1.20''lere doğru bir yükseliş gerçekleşebilir.
Bu da demektir ki Türkiye''de Euro, dolara göre daha hızlı bir yükselme yaşayacak. Gelelim hemen verilere. ABD tarafında işsizlik maaşı başvuruları açıklanıyor her perşembe, rutin olarak açıklanan bir veri bu ve FED tarafından da özel sektör tarafından da yakından takip ediliyor. Çünkü işsizliğin artıp artmadığını, ekonominin soğuyup suğumadığını haftalık bazda gösteren bir veri bu.
ABD''de son olarak perşembe günü açıklanan veri 228 bin işsizlik maaşı başvurusu olduğu yönünde. Beklenti 200 bindi, daha önceki rakam 198 bin civarındaydı. Eğer bu durum devam ederse, yani beklentilerin üzerinde işsizlik başvurusu yaşanırsa kötü veri, iyi faiz anlamına gelecektir. Haliyle de FED''in faiz artırımlarıyla ilgili biraz daha frene basabileceğini görebiliriz.
Enflasyon geriye gelirken, işsizlik hafif hafif yükseliyor ve ekonomi soğuyor. FED çok yüksek ihtimalle mayıs ayında da bir faiz artırımı yapacak ancak haziran ayı için kararını ciddi bir şekilde düşünecektir. Yine ABD tarafında satın alma ve üretim verileri açıklandı. Bunlarda da beklentilerin altında bir yükseliş gözlemleniyor. Diyelim ki beklentiler 53 ve 54 civarında, bunların altında gerçekleşmeler var. Yine kötü veri, doğal olarak iyi faiz anlamına geliyor. Özele ekonomi reel sektör, kamu ve özel sektör bağlamında yavaş yavaş soğuyor gibi gözüküyor.
Çok önemli verilerden biri de ABD''de açık iş pozisyonu. Bu işsizlik demek değil, özetle şu şirketler işçi arıyor ancak işçiler beğenmediği için başvuru yapmıyor. 9 milyon 930 bin kişilik bir açık iş sayısı olmuş ABD''de. Şirketler bu kadar işçi arıyor ancak potansiyel olarak 9 milyonun üzerinde iş olmasına karşın insanlar bu işlere başvurmuyor, ya maaşını beğenmiyor ya da işi beğenmiyor.
İyi olan tarafı şu beklenti 10.5 milyon civarındaydı. Yaklaşık olarak 500 bin altında bir gerçekleşme var bu da ekonominin soğuduğunu ve insanların yavaş yavaş işlere yerleşmeye başladığını gösteriyor. En kritik verilerden bir diğeri de ABD''de özel sektör istihdamı.
Beklentiyi söyleyelim önce, 210 bin olarak açıklandı. Bir ay önceki gerçekleşme 261 bin. Mart ayında gerçekleşense 145 bin oldu. Yine bir kötü veri, yani yaratılan istihdam ve iş azalıyor demek giderek. Dolayısıyla bu da işsizliğin artabileceğini gösteriyor ki FED''in beklentilerinden birisiydi bu. Ekonominin soğuduğunu gösteren detaylardan biri.
Faizlerin bir miktar daha yukarı gitmesini bekliyoruz. 25 baz puan, maksimum 50 baz puan daha yukarıya gitmesini bekliyorum. Yani en fazla haziran ayında da bi 25 puanlık artırım olabilir ama genel beklenti mayıs ayındaki artırım son olacaktır şeklinde. FED üyeleri de buna benzer şeyler söylüyor. Faizlerin bir miktar daha yukarı gitmesini, daha sonra ise sabit kalmasını bekliyorum diyor.
FAİZ ARTIRIMI DURACAK, ALTIN VE KRİPTO ŞAHLANACAK!
Ne kadar sabit kalacak? Birkaç ay sonra indirimler başlayacak mı? Hayır arkadaşlar. 2024 yılının ilk çeyreğine kadar muhtemelen FED bu faizleri yüksek seviyede sabit tutmaya devam edecektir. En iyi ihtimal ise 2023 yılının son aylarında bir indirim kararı alınabileceği ama benim beklentim iyice ama iyice enflasyonu disipline edecek, işsizliği bir miktar daha yükselterek ekonomiyi biraz daha soğutacak ve para piyasalarının çok fazla belini kırmayacak. Çünkü mayıs ayında yaşanacak artırım piyasalar tarafından fiyatlandı ve bekleniyor, o yüzden tedirginlik yaratmaz ancak haziran sonrası sabit tuttuklarını ifade etmeleri hem kripto tarafında hem de piyasalarda olumlu bir algılamaya yol açar. Özellikle şu an altın son 13 ayın zirvesine gelmiş durumda, ons altın 2032 doları gördü ancak artık faizlerde artırıma gidilmeyeceğine yönelik bir kanaat yerleşmesinde halinde altın o zaman gerçek zirvesini görecektir. O yüzden altın için asıl yükselişlerin yaz aylarında başlayacağını söylemek doğru olur.
Çok akılcı bir para politikası ve ekonomi yönetimi söz konusu gördüğünüz gibi ve ABD ufak ufak yumuşak inişini gerçekleştiriyor. FED tarafı süreci gerçekten de kusursuz şekilde ele aldı ve görünen o ki ABD, faiz artırımlarının sonuna doğru yaklaşarak, artık bu seviyelerde durarak piyasayı izlemeye başlayacak.
Bunun bir numaralı sonucu dolar endeksinin bir miktar daha düşecek olması. Çok sert bir düşüş olmayacaktır. Gelişmekte olan ülkelerin para birimlerinde bir nebze yükseliş yaşanacaktır ancak Türkiye''yi dışarıda tutuyorum çünkü bizim ekonomi yönetimimiz bambaşka bir seviyede.
Ancak bu şu şekilde anlaşılmasın. Dövizde devalüasyonist bir etki olmaz mı? Olur arkadaşlar. Önce bir kırılma yaşanır, zaten yaşanmak zorunda ve yaşanmalı da. Çünkü bu kadar büyük dış ticaret açığını önce kapatmalısınız. Ondan sonraki aşamada da artık ufak ufak dövizi sabit tutup belki bir miktar geri çekebilirsiniz tabii ki üretimi destekleyerek
