Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat depremlerinin ardından bölgedeki depremzede çocuklarla ilgili hazırlanan raporda, Sosyal Ekonomik Destek (SED) alan çocuk sayısının 54 bin 479 olduğu belirtildi. Evlat edinme başvuruları 560'tan 70 bin 149'a, koruyucu aile başvuruları ise 669'dan 330 bin 131'e yükseldi.
Meclis İnsan Hakları Komisyonu ve Çocuk Hakları Alt Komisyonu, depremlerden etkilenen çocuklarla ilgili kapsamlı bir rapor hazırladı.
Raporda, bölge halkına ve çocuklara yönelik çalışmalar hakkında bilgi toplamak amacıyla kamu kurumları, sivil toplum örgütleri ve akademisyenlerin katıldığı 7 toplantı yapıldığı ifade edildi. Ayrıca, Adıyaman, Antep, Maraş, Hatay, Malatya, Elazığ ve Diyarbakır'da yerinde incelemelerde bulunuldu. Saha ziyaretlerinde mülki amirler, idari yetkililer, uzmanlar, sivil toplum kuruluşları temsilcileri ve vatandaşlarla görüşmeler gerçekleştirildi.
'ÇOCUKLARIN DEPREMDEN SONRA SORUMLULUKLARI VE ROLLERİ DEĞİŞMİŞTİR'
Gazete Duvar'dan Ceren Bayar'ın haberine göre, raporda depremin üzerinden bir yılı geçmiş olmasına rağmen çocukların maruz kaldığı sorunların bir kısmının devam ettiği belirtilirken şu ifadeler kullanıldı: “Depremzede çocukların yaşadıkları sağlık sorunları, kayıp, korku, kaygı, belirsizlik gibi stres kaynaklarıyla mücadeleleri, yas süreçleriyle birleşmiştir. Depremlerin ardından çocukların varoluşsal güvenlik duyguları sarsılmış, yakın çevrelerinde yaşadıkları kayıplarla mücadele etmiş ve günlük rutinleri, sorumlulukları ve rolleri değişmiştir. Depremlerin ardından bölgeden zorunlu olarak aileleriyle birlikte başka bölgelere göç eden çocuklarda uyum problemleri, aidiyet eksikliği, kültürel farklılıklar gibi sorunlarla karşılaşmışlardır. Bu doğrultuda kamu tedbirleri ve bireysel hazırlıklar açısından depremin çocuklar üzerinde ortaya çıkardığı olumsuz etkiler asgari düzeye indirgene ve çocukların olağan yaşam akışları normal seviyeye erişene dek sosyal yardımların çeşitlendirilmesi ve güçlendirilerek vatandaşlara ulaştırılması, bu kriz dönemlerinde oldukça önemlidir.”
1126 KORUYUCU AİLE, 1582 ÇOCUK
Raporda, bakanlıklar, sivil toplum kuruluşları ve akademisyenlerden alınan bilgilere de yer verildi. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, 1582 çocuğun, 1126 koruyucu ailesiyle birebir görüşülerek durumlarının değerlendirildiğini belirtti.
Bakanlık, koruyucu ailelerle yürütülen çalışmaları şu şekilde sıraladı:
- Koruyucu aile dernekleri ile iş birliği yapılarak, koruyucu ailelerin çadır ve diğer ihtiyaçlarının karşılanması sağlandı.
- Depremden etkilenen ve korunma kararı alınan çocukların öncelikle akraba veya yakın çevrelerinde kalmaları sağlanarak, koruyucu aile hizmetlerinden yararlanmaları için çalışmalar başlatıldı.
- Koruyucu aile ve evlat edinme hizmetlerine başvuruda bulunan ailelerin talepleri değerlendirildi ve başvuru sahipleriyle gruplar halinde bilgilendirme toplantıları yapıldı.
DEPREM İLLERİNDE 70 BİN 149 EVLAT EDİNME, 330 BİN 131 KORUYUCU AİLE BAŞVURUSU
Depremden etkilenen illerde Sosyal Ekonomik Destek (SED) alan çocuk sayısının 54 bin 479 olduğu belirtilirken, evlat edinme ve koruyucu aile başvurularına dair önemli veriler de paylaşıldı. 2023 yılı başından 6 Şubat 2023'e kadar e-Devlet üzerinden yapılan evlat edinme başvuruları toplamda 560 iken, bu sayı 5 Kasım 2023 itibarıyla 70 bin 149'a yükseldi. Koruyucu aile başvuruları ise aynı dönemde 669'dan 330 bin 131'e çıktı.
Bakanlık, başvuran 278 bin 710 ailenin şartlarını uygun görerek ön görüşmeye davet etti. Bu ailelerden 84 bin 49’u görüşmelere katıldı. Görüşmelerin ardından 4 bin 329 aile, koruyucu aile hizmetine yazılı başvuruda bulundu. 1569 ailenin belge tamamlama süreci, 1470 ailenin ise sosyal inceleme süreci tamamlandı. İşlemleri tamamlanan ve statü verilen 1290 ailenin bekleme süreci ise devam ediyor.
‘ÜÇÜNCÜ ŞAHISLARA ÇOCUK TESLİMİ YAPILMADI’
Bakanlık, depremden etkilenen refakatsiz ve kimliksiz çocuklarla ilgili yürütülen çalışmalara dair bilgileri şu şekilde aktardı:
-Aile Bilgi Sistemi Afet Yönetim Modülü oluşturulmuştur.
-DerinGÖRÜ Programı TÜBİTAK tarafından uygulanmaya başlanmış olup, yapay zeka sistemi kullanılarak çocukların resimleri mevcut bilgilerle karşılaştırılmış ve hızlı bir şekilde bilgi sağlanmıştır.
-Vatandaş Sorgulama Ekranı oluşturulmuştur.
-Alo 183 Birimine çocuk odaklı personel görevlendirilmiştir.
-Aranan Çocuk Kataloğu Aile Bilgi Sistemi içerisinde oluşturulmuştur.
-Kimliksiz ve ailesine ulaşılamayan tüm çocukların DNA tespiti yaptırılmıştır.
-İl ekipleri tarafından aile birleştirme çalışmaları detaylı şekilde gerçekleştirilmiştir.
-Çocukların yaş ve gelişimlerine uygun olarak yerleştirildikleri bakanlığa bağlı kuruluşlarda, çocukların ihtiyaçları karşılanarak gerekli psikososyal destek çalışmaları yürütülmektedir.
-Kendisini ifade edebilen çocukların bulundukları birimlerde, beyanları ve aile/yakınlarının sunduğu bilgi ve belgelerle teslim işlemleri gerçekleştirilmiş, üçüncü kişilere teslim edilmemiştir.
BİN 914 REFAKATSİZ VE KİMLİKSİZ ÇOCUĞUN BİN 865’İ AİLESİNE TESLİM EDİLDİ
Bakanlığın aktardığı refakatsiz/kimliksiz çocuklara yönelik istatistiklerse şöyle:
Kayıt altına alınan ve takibi yapılan çocuklar:
* Refakatsiz çocuk: 1914
* Ailesine teslim: 1865
* Hastanede takip: 3
* Koruma altında: 24
* Vefat: 15
* Koruyucu aile: 4
* Evlat edinme: 1
* Yanlış kayıt: 2
İhbar hattına bildirilen çocuklar:
* İhbar geldi: 1088
* Ailesi ya da yakınına ulaşıldı: 301
* DNA testine yönlendirildi: 182
* Vefat ettiği öğrenildi: 567
* Korunma altına alındı: 38
SUÇA SÜRÜKLENEN ÇOCUKLAR
Komisyonun raporunda suça sürüklenen çocuklara ilişkin veriler de yer aldı. Buna göre 2023 yılında; Hatay’da 458, Malatya’da 218, Diyarbakır’da 459 çocuk suça sürüklendi.
ELEKTRİK KESİNTİLERİ, PSİKİYATRİST YETERSİZ, SU BASKINLARI SORUN YARATIYOR
Raporun sonunda deprem bölgesine ilişkin tespitler sıralandı:
Komisyon raporunda, depremzede çocukların yaşadığı sorunlar ve ihtiyaçlara dair şu tespitler yer aldı:
- Bazı konteyner kentlerde çocukların eğitim faaliyetlerinin aksamaması için internet ve telefon gibi iletişim kaynaklarının çekim alanlarının güçlendirilmesine ihtiyaç duyuluyor.
- Vatandaşlardan sıklıkla elektrik kesintilerinin yaşandığı bilgisi edinilmiş olup, bu durumun özellikle sınavlara hazırlanan çocuklar ve gençler üzerinde büyük stres yarattığı belirtiliyor.
- Mevsimsel şartlara bağlı olarak konteynerlerin yağmur suyuyla dolarak zarar gördüğü kaydedildi.
- Çocuk oyun alanlarına giden yolların çakıl taşlarıyla doldurulmasının fiziksel yaralanmalara neden olduğu ve tekerlekli sandalyeye ihtiyaç duyan bireylerin bu alanlara erişiminde zorluk yaşandığı ifade edildi.
- Ailelerin yeni TOKİ binalarındaki bazı eksiklikler ve çocuklarının düzeninin bozulmaması isteği nedeniyle konteyner kentlerden çıkmak istemediği gözlemlendi.
- Yeni TOKİ yaşam alanlarında ulaşım, market, fırın gibi temel ihtiyaçların karşılanacağı sistemlerin henüz oluşmadığı belirtildi.
- Çocuk dostu alanlar veya çocuk merkezlerinin etrafında kimi zaman yabancı kişilerin görüldüğüne dair şikayetler olduğu kaydedildi.
- Çocukların, özellikle özel gereksinimli çocukların kırsal kesimde taşımalı eğitim sisteminden yararlanamadığı ifade edildi.
- Çocukların sağlık muayenelerinde büyük bir artış yaşandığı, özellikle çocuk psikiyatri servislerine başvuran çocuk sayısının önemli ölçüde yükseldiği ve çocuk psikiyatristi sayısının artan talebi karşılamadığı vurgulandı.
- Bulaşıcı ve salgın hastalıklar konusunda konteynerlerin sürekli gözetim altında tutulması gerektiği, sağlık merkezlerinin haftanın 2 veya 3 günü hizmet verdiği acil durumlarda sağlık personeline ulaşmakta zorluklar yaşandığı belirtildi.
