Eylül tam bağımsız bir Türk devleti olma yolunda atılan en önemli aylardan biridir. 9 Eylül 1922’de İzmir’in kurtarılmasıyla başlayan süreci yeni bir devletin kuruluşunun da en önemli adımıdır.
Savaş ve işgal yıllarına dair hatıralar ve özellikle savaşa katılan askerlerin, Kuvayı Milliye gönüllülerinin hatıraları çok önemlidir. 1937-1957 yılları arasında Manisa’da görev yapan İbrahim Gökçen’in Millî Mücadeleye katılan ve kahvehane köşelerinde yaşayan bazı gazilerle yapmış olduğu söyleşiler dönemin tanıklığı açısından çok önemlidir. Bu yazımızda Gökçen’in Hürriyet Misakı gazetesinde köşesine taşıdığı hatıralarla ilgili verdiği bilgilerin özetini sunuyoruz.
İbrahim Gökçen’in Hürriyet Misakı gazetesinde yazmış olduğu yazılar arasında Alaybey Mahallesi hakkında yazmış olduğu dokuz yazının Manisa ve Millî Mücadele açısından ayrı bir önemi ve değeri vardır. “Manisa Mahallelerinde Bir Cevalan-3- Alaybey Mahallesi”[1] başlığıyla yayınlanan yazılar yalnız Manisa’da bir mahalleyi değil Millî Mücadelenin de anlatıldığı yazılardır. Alaybey Mahallesinin isminin çok eskilere dayandığını anlatan yazar mahallenin Efeler yatağı olduğunu hatırlatır. Millî Mücadele döneminde mahalle efelerinin gösterdiği kurtuluş mücadelesi hakkında bilgiler verilir. Bahriyeli Mehmet Efe, Konyalı Mustafa, Ali Çavuş, Kanbur Ali, Arap Sait, Fındık Mehmet ve Muhittin Aktürk gibi bazı akıncılar anlatılır. Ayrıca “Saruhanlı Karakolunda bir Vak’’a”, “Kurtuluş Savaşında Akhisar Cephesinin Yılmaz mukavemet yuvası” ara başlıklarıyla yayınlanan yazılarda Millî Mücadelenin Ege Bölgesinde yaşanan yönü tanıkların anlatımıyla verilmektedir.
Gökçen yazısında Yılmaz Müfrezesinin Akhisar’daki başarılarını anlatmaya devam eder. Celal Bayar’ın Manisa’ya gelişinde halkın coşkun sevgi gösterilerinde bulunduğu bilgisini aktarır. Yazıda Manisa’nın kurtarılmasında Müftü Alim Efendi, Ahmet Çavuş, Mehmet Efe gibi isimleri örnek olarak gösterir. Bunun yanı sıra Yunanlılarla iş birliği yapan Mutasarrıf Giritli Hüsnü (Hüsnüyadis)’nün düşmanlıklarından da ayrıca bahsedilmektedir.
Yunanlıların işgal, yağma, yıkım, yakım ve katliamlarına karşı bölgedeki yerel mücadeleler hakkında bilgi vermeye devam eden yazar Yılmaz Köyünden Arap Abdi, Öksüz Mehmet gibi kahramanları ön plana çıkarır. “Kütahya Baskını” ara başlığıyla konuya devam eden yazarın kaleme aldığı ve birinci elden aktarılan Milli Mücadele’nin bölgede yaşanan gerçek yüzü tanıkların anlatımıyla gözler önüne serilmektedir.
Batı Cephesi ve Saruhan Sancağı Manisa’da verilen mücadelelerin önemini anlatan yazar Millî Mücadele kahramanlarının hatıralarını aktararak mücadelenin hangi şartlarda kazanıldığını şehitlerinin anlatımıyla aktarmaktadır.
Manisa ve köylerinin işgalden kurtarılışının anlatıldığı bölümlerde ise köy ve kasabalıların mücadele azim ve direnişi gözler önüne serilir. Manisa ve çevresinde yaşanan Yunan işgali ve işgale karşı bölgesel milli direnişlerin başlaması, Manisa ve çevresinin kurtarılması için başlayan örgütlenmeler hakkında detaylı bilgiler verilen “Alaybey…” yazı dizisi on (10) bölüm halinde 31 Mayıs 1955’ten 9 Haziran 1955 tarihine kadar Hürriyet Misakı gazetesinde yayınlanmıştır. Millî Mücadele, Batı Cephesi ve Manisa mücadelesi hakkında çok önemli bilgilere haiz olan yazılar şu ana kadar gün yüzüne çıkmamış ve kitap olarak henüz yayınlanmamıştır.
[1] Naci Yengin, İbrahim Gökçen: Hayatı ve Eserleri, Manisa 2023, s.111.112,113’ten özetlenmiştir.
Not: Kaynakça özellikle verilmemiştir.
